Валентликлар

1 mol miqdorda olingan moddalarning hajmlari (1 jadval).

Modda	Molyar massasi М, gmol	Zichligi , gsm^3	Hajmi, m(sm^3)
Sulfat kislotaH2SO4 O’yuvchi kaliy КОН Osh tuzi NaCl Nitrat kislota HNO3 O’yuvchi natriy NaOH	98 56 58,5 63 40	1,84 2,04 2,16 1,51 2,18	981,84  53 562,04  27,5 58,52,16  27,5 631,51  41,7 402,18  18,82

Jadvaldan ko’rinib turubdiki, ko’rsatilgan moddalarning moli turli xil hajmni egallaydi, chunki har qaysi modda molekulasining o’lchami boshqasidan farq qiladi, bir moldagi molekulalar sni bir xil.


Gazlarning molyar hajmlari(2 jadval).

Gaz	Molyar massasi М, gmol	Zichligi , gl	Hajmi(n.sh.da), lmol
Uglerod(II)-oksid СО Vodorod Н2 Kislorod О2 Azot N2	28 2,016 32 28	1,25 0,09 1,43 1,25	281,25  22,4 2,0160,09  22,4 321,43  22,4 281,25  22,4

Jadvalda keltirilgan ma’lumotlardan ko’rinib turibdiki, gazlarning molyar hajmlari o’zaro teng va normal sharoitda (Т273^оК, Р101,325 kPa) 22,4 lmolni tashkil etadi.
Yuqoridagilardan shunday xulosa chiqadi:

Har qanday moddaning bir molida molekulalar soni bir xil bo’lgani uchun shunday xulosa chiqarish mumkin: gazlarning teng hajmlarida bir xil sharoitda molekulalar soni bir xil bo’ladi. Bu qonunni 1811 yilda italiyalik kimyogar Avagadro kashf etgan u Avagadro qonuni deb ataladi.

Gazlarning molyar hajmodan foydalanib, kimyoviy formulalar bo’yicha hisoblashlar

1 mol miqdorda olingan gazlarning hajmlari bir xil sharoitda o’zaro teng bo’lishini bilgan holda istalgan miqdordagi gazning hajmini oson hisoblab topish mumkin bu ba’zan uning massasini topishdan ko’ra muhimroq bo’ladi.

1 –m i s o l. Normal sharoitda 6 g vodorod Н₂ qanday hajmni egallaydi
2 –m i s o l. 5,6 l uglerod (IV) oksidi CО₂ massasi qancha
Mustaqil yechish uchun misollar:

1. 
   1 l quyidagi gazlarning massasini hisoblab toping:
   

а) azot N₂ b) ammiak NH₃ c) xlor Сl₂ d) uglerod(II)oksid СО.

2. 
   1 savoldagi aytib o’tilgan gazlardan har birining 1 grammi qanday hajmni egallashini aniqlang.
   

3. 
   50% xlor Сl va 50% О₂ dan tarkib topgan 1 м³ gaz aralashmasining massasi qancha
   
4. 
   2 l azot N₂ va 3 l kislorod О₂ aralashmasining massasi qancha
   
5. 
   Havo 79% azot N₂ va 21% kislorod О₂ dan tarkib topgan, deb faraz qilib, 1 l havoning massasini hisoblab toping.