V. V. Petrov aniqlagan. Ishlab chiqarishdagi elektr jarohatlarini ancha keyin: 1863 yilda o’zgarmas va 1883 yilda o’zgaruvchan tokni ta’siri yozilgan

p = 2rnaR 
bu yerda: R-o’lchov asbobini ko’rsatkichi 
3.
Agar tabiiy yerga ulash qurilmalaridan foydalanishni imkoni bo’lsa 

---

27
ularni yoyilib ketishi tok qarshiligi aniqlanadi. (hisob-kitob yoki o’lchash yo’llari 
bilan). Agar 
R 
<
R
 
bo’lsa yetarli, 
R 
<
R
 
bo’lsa, ta’biy yerga ulash qurilmalariga 
qo’shimcha qilish sun’iy yerga ulash qurilmasi o’rnatilishi kerak bo’ladi. 
Agar sun’iy yerga ulash qurilmalarida foydalanishga imkon bo’lmasa, sun’iy 
yerga ulash qurilmalarini qarshiligi ruxsat etilgan qarshilikdan oshmasligi shart, 
ya’ni 
Re < R
r
 
Agar tabiiy va su’niy yerga ulash qurilmalari bir vaqt o’zida qo’llanilsa talab 
etiladigan
,
R
quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
Ru = RR
/(
R
i - 
Rr
)
 
4.
Yerga ulash qurilmalarni o’lchamlari va materiallari tanlab olinadi. 
Tanlab olingan yerga ulash qurilmalarini formulaga muofiq talab etadigan 
qarshiligidan bittasiga yoyilishi tok qarshiligi aniqlanadi. 
5.
Agar bitta yerga ulash qurilmani qarshiligi sun’iy yerga ulash qurilmani 
talab etadigan qarshiligidan ko’p bo’lmasa (R1qurilma olinadi va yerga ulash qurilmalarini ekvivalent qarshiligi aniqlanadi. Agar 
(R1>Ru) bo’lsa, unda bir necha parallel ulangan su’niy yerga ulash qurilmalar 
olinadi. 
6.
Parallel ulangan yerga ulash qurilmalarini soni quyidagicha aniqlanadi. 
n = R1/ rjR
u
 
bu yerda: r- o’zaro joylashtirishni hisobiga oluvchi yerga ulash qurilmalani 
foydalanish koeffitsienti (tahminan tanlab olinadi): bir qator joylashgan 
elektrodlarni soni, kontur bo’yicha joylashgan elektrodlarni soni, ularni orasidagi 
masofasi, shu masofani elektrodni uzunligiga nisbati. 
Olingan sonni butun songacha qisqartiriladi va asldagi foydalanish koeffitsenti 
aniqlanadi. So’ng sun’iy elektrodlarni aslidagi qarshiligi aniqlanadi. 
Кф =
R1/
( 
п
г
ф) 
Vertikal elektrodlarni bir-biri bilan ulash uchun metalli tasma qo’llaniladi. 
Ulanadigan tasmani yoyilib ketishi tok qarshiligi aniqlanadi. (Uni, tasma uzunligi 
bo’ylab yerga yotqizilgan deb qarshiligi aniqlanadi). Tasmani foydalanish 
koeffitsienti hisobga olgan holda, tasmani yoyilib ketish tok qarshiligi quyidagicha 
bo’ladi: 
Rn = R1n / r 
Vertikal joylashgan elektrodlar va ularni biriktirib turgan tasmalarni parallel 
ulangan deb ekvivalent qarshiligi hisobga olinadi va yerga ulash qurilmalari 
yoyilib ketish tokni asl qarshiligi aniqlanadi: 
К
иф
= 
R
bф
R
n
/(R
^ 
- 
R
n
)
7.
Bir vaqt o’zida tabiiy va su’niy yerga ulash qurilmalari qo’llanilsa, 
ularga teng qarshiligi quyidagicha: 
R
e = ККф