V. V. Petrov aniqlagan. Ishlab chiqarishdagi elektr jarohatlarini ancha keyin: 1863 yilda o’zgarmas va 1883 yilda o’zgaruvchan tokni ta’siri yozilgan

 f, 
^I
0)P 10)P 
Ф
а
 = U
 
= J 
du
 
= J 
— 
dx =
 ------------------ 
7
 
=
 --- 
 
x
 
х2Пх 2Пх 
I
0
= 
const = к
orqali belgilab 
Фа = U
a
 = K
/ X
 
Shunday kilib, yer yo’zasidagi potentsiali giperboloid qonuni bilan 
taqsimlanadi. 
Tartib har xil bo’lgan holatlarida deformatsiya hosil bo’ladi. Maksimal 
holatlarida tok pastki qatlamlariga o’tishiga xarakat qiladi, p2<< pi bo’lsa agar 
p2>>p1 bo’lsa tok pastki qatlamiga etib bormaydi. Yerga ulanib qolgan nuqtadan 
tok yoyilib ketish chegarasi (elektr potentsiali nolga teng bo’lgan joygacha) tokni 
yoyilishi zonasi deb ataladi. Shu zonasini masofasi o’tkazgichni yerga tegib turgan 
nuqtagacha 40 metrga yetishi mumkin. 
Yerga ulanib qolgan tokni asosiy ko’rsatkichi yoyilib ketayotgan tokni 
qarshiligi, ya’ni tokni yoyilib ketish chegarasida oqib o’tayotgan tokga 
ko’rsatayotgan yer qarshiligi. Om qonuni asosida: 
U = I R 
e 
e e 
bu yerda: 
R
-yoyilayotgan tokga ko’rsatayotgan o’tgazgichni qarshiligi. 
Yarim sfera shakldagi yerga o’tkazgich: 
R
e
 =p/(2 Xn
3
)
 
Agar yoyilish zonasi yoyilib ketayotgan tok manbai ikkita bo’lsa, qo’shilgan 
joylarida o’zaro ekranlashtirish va ustma-ust yoyilib ketayotgan tok qarshiligi 
hisobiga potentsiali ko’payadi. 

---

14
Inson, tok zanjirini ikkita nuqtasiga tegib turgan orasidagi kuchlanish-tegib 
ketish kuchlanishi deb ataladi. Sonni qiymati ikkita ulanib qolgan nuqta orasidagi 
potentsiallarni ayirmasiga teng, ya’ni: 
U
y.k =Vk 
-
Vn = hP
(
.
x -