V. V. Mayskiy

idiosinkraziya
19
‖ termini bilan belgilanadi. Dori moddalarning ta‘siri 
organizm sistemalarining funksional holatiga bogʻliq. Qoida tariqasida, stimullovchi tipdagi 
Farmakologik 
effekt (%)
 
Dozalar (mg/kg) 

---

76 
Manbaa:
@pharma_baza
moddalar oʻziga mos keladigan funksiyalar susayishiga, susaytiruvchi moddalar oʻziga mos 
keluvchi faollanish reaksiyalariga kuchli ta‘sir koʻrsatadi. 
Dori moddalarning ta‘siri patologik holatni oʻzgartirishi mumkin. Masalan, mahalliy 
anestetiklar yalligʻlanish oʻchogʻiga susaytiruchi ta‘sir koʻrsatadi. 
Bir qancha dorivor 
moddalar faqat patologik holatga ta‘sir qiladi. Misol uchun, asetilsalitsillat kislotasi 
(aspirin) 
faqat tana haroratini pasaytiradi; yurak glikozidlari asosan yurak yetishmovchiligida yurak 
ishini stimullaydi. 
3.Dorilarni buyurish tartiblari
(Buyurish vaqti, takroriy qoʻllanishi, birgalikda qoʻllanilishi) 
Bir qator dorivor moddalar ta‘siri sutkalik ritmga bogʻliq boʻlishi mumkin, bu gormonlar, 
fermentlar yoki boshqa endogen moddalar ishlab chiqarishdagi siklik oʻzgarishlar bilan 
bogʻliq. Koʻp moddalarni ta‘siri sirkad ritmga boʻgʻliqligi aniqlangan 
(biologik 
jarayonlarning sirkad oʻzgarishlari 20-28 soat orasida boʻlishi nazarda tutilgan). 
Shunga 
koʻra , glyukokortikoidlar eng faol vaqti - ertalab soat 8.00 da, narkotik analgetiklarniki - 
soat 16.00 da boʻlishi ham oʻrganilgan. 
Takroriy qoʻllaganda dori moddasini ta‘siri susayishi mumkin, shu sababli oldingidek 
samaraga erishish uchun dozani koʻpaytirish kerak boʻladi. Ushbu holat ―
oʻrganib qolish” 
(tolerantlik
- absolyut va nisbiy boʻlishi mumkin)
 
deyiladi. Bunda moddaning terapevtik 
hamda, toksik ta‘siri ham kamayadi
(toksik ta’sirga nisbatan barqarorlikni ifodalashda 
“tolerantlik” terminidan foydalaniladi)
.
Agar modda tanadan asta-sekinlik bilan ajralib chiqsa, takroriy yuborilganda moddani 
organizmda toʻplanishi natijasida 
(moddiy kumulyatsiya)
ta‘sir kuchayishi mumkin. 
Noodatiy yoqimli hissiyotlarni keltirib chiqaradigan ba‘zi bir moddalarni 
(morfin, kokain va 
boshqalarni)
qayta yuborish, moyil boʻlgan odamlarda moddani takroriy dozalarini olish 
istagini kuchaytiradi. Bu esa