V. M. Karimovaning umumiy tahriri ostida. Toshkent

Do’stlik
 
 
O’smirlik va o’spirinlik yoshida paydo bo’ladigan barcha muammolarni yechish va u bilan 
o’rtoqlashish uchun bolaga do’st kerak. Psixolog tili bilan aytganda, do’st  – bu “alter – Ego”, 
ya’ni  ikkinchi  “Men”  bo’lib,  u  o’sha  paytdagi  “Men”ning  bir  qismi  sifatida  idrok  qilinadi.  Bu 
shunday  odamki,  shaxs  u bilan barcha dardu-hasratlarini muhokama qiladi, muammolarini 
uning  oldiga  to’kib  soladi.  Do’stlikning  boshqa intim, emosional hissiyotlardan farqi shuki, u 
odatda  bir  jins  vakillari  o’rtasida  bo’ladi  va  do’stlar  odatda  2  kishi,  ayrim  hollarda  3-4  kishi 
bo’lishi mumkin. 
Do’stlikning  ham  ko’zlagan 
maqsadlari
  bo’ladi:  u  amaliy,  ish-faoliyat  bilan  bog’liq,  sof 
emosional  (ya’ni,  muloqot  ehtiyojlarini  qondirish),  rasional  (intellektual  muammolarni  hal 
qilishga  asoslangan),  axloqiy  (o’zaro  insoniy  sifatlarni  takomillashtirishga  xizmat  qiluvchi) 
bo’lishi  mumkin.  Do’stlikning  asosiy  sharti  – 
o’zaro bir-birini tushunish
. Shu shart bo’lmasa, 
do’stlik haqida gap bo’lishi mumkin emas. Agar ana shunday tushunish bo’lsa, do’stlar gap-
so’zsiz ham qiliqlar, yuz ifodasi, yurish-turishga qarab ham bir-birlarini tushunib olaveradilar. 
Ikki jins vakillari o’rtasida ham do’stlik bo’lishi mumkin, faqat u ko’pincha tanishuv bilan 
sevgi-muhabbat o’rtasidagi oraliqni to’ldirishga xizmat qiladi.
  
Do’stlarga xos bo’lgan sifatlarga 
bir-birini ayash, g’amxo’rlik qilish, ishonch, shaxsiy muammolarga befarq bo’lmaslik, qo’llab-
quvvatlash, mehr kabilar kiradi. Ularning ardoqlanishi do’stlikning uzoq davom etishi va ikkala 
tomon manfaatiga mos ishlarni amalga oshirishga undaydi. Do’sti yo’q o’smir yoki o’spirin o’zini 
juda  baxtsiz,  nochor  hisoblaydi.  Ayniqsa,  agar do’sti xoinlik qilsa, uning kutishlariga zid ish 
qilsa, bu holat juda qattiq ruhiy iztiroblarni keltirib chiqaradi. Shuning uchun ham har bir yosh 
o’z  do’stini  xafa  qilib  qo’ymaslik,  uning  ko’ngliga  qarab  ish  qilishga  harakat  qiladi.  Agar ilk 
o’spirinlikda  do’stlik  mazmunan  ancha  yuzaki, bevosita muloqot maqsadlari asosida tashkil 
etilgan bo’lsa, yosh o’tgan sari u hayot mazmuni va yuksak qadriyatiga aylanib boradi. 
 

---

 
151 
Sevgi
 
 
Agar  do’stlik  attraksiya  namoyon  bo’lishining  birinchi  ko’rinishi  bo’lsa,  sevgi  qalblar 
yaqinlashuvining muhim alomatidir. 
Sevgi
 – bu nafaqat hissiyot, balki boshqalarni seva olish 
qobiliyati hamda sevimli bo’la olishdir. Shuning uchun ham o’smirlar va o’spirinlar uchun bu 
hissiyotning  borligi  juda  katta  ahamiyatga  egadir.  Aynan  o’smirlir  va  ilk  o’spirinlikdagi  sevgi 
beg’ubor, tiniq, samimiy bo’lib, yosh o’tgan sari uning mazmuni boyib, boshqa qadriyatlar ham 
o’rin egallay boshlaydi. To’g’ri, o’smir bilan o’spirin sevgisida ham sifat farqlari bor. Masalan, 
o’smirlar  bir-birlariga  mehr  qo’yishganda  ko’proq  sheriklarning  tashqi  qiyofalari,  intellektual 
imkoniyatlari  va  ijtimoiy  mavqalariga  e’tibor  beradilar.  Haqiqiy  sevgi  o’spirinlik  yillaring 
oxirlarida paydo bo’lib, uning asosiy mezoni endi tashqi belgi va afzalliklar emas, balki 
insoniy 
fazilatlar
 bo’lib xizmat qiladi. 
Sevgi – bu shunday tuyg’uki, u bir shaxsning ikkinchi shaxs ustidan mutloq ustunligi yoki 
afzalligini  inkor  etadi.  Bunday  hissiyot  esa  sevgi  bo’lmaydi.  Shuning  uchun  ham  o’spirinlik 
yoshidagi  yigit  va  qizlar  guruhda  muloqotda  bo’lishni  va  bunda teng huquqli munosabatlar 
bo’lishini xohlaydilar. Bu talab sevishganlar uchun ham qonun hisoblanadi. Do’stlikdan farqli, 
bu  yerda  turli  ko’rinishlar  yoki  turlarni  ajratish  mumkin  emas.  Bu  hissiyot  shundayki,  u 
tomonlarni  faqat  axloqan  va  ma’naviy  jihatdan  yaqin  bo’lishini  taqozo  etadi.  Sevgan  yurak 
ma’naviy  jihatdan  yaxshi,  ulug’  va  ijtimoiy  jihatdan  manfaatli  ishlarni  qilishga  qodir  bo’ladi. 
To’g’ri,  ko’pchilik  ota-onalar  o’quvchilik  yillarida  paydo  bo’lgan  sevgi  hissidan  biroz 
cho’chiydilar, uni cheklashga, hattoki, qizlarga ta’qiqlashni ham afzal ko’radilar. Lekin aynan 
shu hisning borligi yoshlarni ulug’vorroq, samimiyroq, har narsaga qodir va kuchliroq qiladi. 
Sevgida “ishi yurishmaganlarning” esa boshqa sohalarda ham ishi yurishmaydi. Ular o’zlarini 
tushkun, baxtsiz, omadsiz hisoblaydilar. 
Olimlar sevgining yoshlarda namoyon bo’lishi va uning psixologik tahlilini o’rganishgan. 
Ma’lum  bo’lishicha,  sevgining dastlabki bosqichi  – o’zaro yoqtirib qolish –