В а Х а б о в а. В., Т а д ж и б а е в а д. А., Х а ж и б а к и е в ш. Х

34.4.1-жадвал
Н А Ф Т А г а а ъ з о м а м л а к а т л а р н и н г и к т и с о д и й р и в о ж л а н и ш
к у р с а т к и ч л а р и 4
Аҳоли, 
млн. киши
ЯИМ 
млрд. долл.
Аҳоли жон 
бошига тўгри 
келувчи ЯИМ 
ҳажми, доли
Экспорт, 
млрд. долл.
Имаорт, 
млрд. долл.
1992
2010
1992
2010
1992
2010
1992
2010
1992
2010
Канада
27,4
34,1
493,6
1574,1
20710
46161
150,5
455,5
153,7
492,2
Мексика
89,5
113,4
329,0
1039,6
3470
9168
42,8
313,7
52,7
332,9
АҚШ
255,0
309,1
5920,2
14582,4
23240
47177
640,5
1796,6 670,1 2327,3
4 International Trade Statistics. WTO. Geneva, 2011 йил маъпумотлари асосида тузилган.
668

---

Н А Ф Т А га аъзо м ам лакатлар том он ид ан и м золан ган ш артном ан ин г 
асоси й вазиф алари куй и даги ларни ў з и чи га олади (бу вазиф аларн ин г 
ай р и м лар и га эр и ш и ш у ч у н 10 йил, айрим лари у ч у н 15 й и л реж алаш тири лган
эди):
- эркин савдо зо л аси н и ш акллантириш асо си д а аъзо м ам лакатлар 
ў р таси д а ўзаро с а в д о в а и нв естицияларни р агбатланти ри ш (10 й и л
ичида 
б о ж х о н а қ олдалари у й гун лаш тири лди , ш акар, п ахта, с у т м аҳсулотлари дан
таш қ ар и б арч а м аҳ су л о тл ар б ў й и ч а м и кдорий чекловлар в а бож х о н а бож лари
б екор қилинди);
- ком п ани ялар у ч у н келиш и лган тадб иркорли к ф аолияти и ш лаб ч и қи ш
(ўзаро и н вести ц и яларда кўп сон ли чекловлар бекор қилинд и);
-
м и н гак эд а ҳ а л о л р ақобатн и таъ м и нлаш (ҳаво тр ан сп о р та, телеф он
алоқаси в а айрим телеком м ун икац ия хизм атлари дан таш қ ар и хи зм атл ар
савдоси , ж ум ладан м оли я, б ан к х и зм атлари савдоси эркинлаш тирилди);
- И н теллекутал м у л к ҳу ку қи н и ҳи м оя қил и ш га кўм аклапш ш (уш бу 
ҳукукларн и ҳи м о я қ ш ш ш б ўй и ча ум у м и й си ёсат о либ борилади);
- Ў заро и қ ш с о д и й ҳам корликни рагбатлантириш (н изоларни ҳ ал э ти ш
м ехан и зм и яратилган).
Н А Ф Т А н и н г ам а л қили ш и даги м уҳим и ж о б и й натиж алардан бири 
сам арали савдон и таиисил э ти ш хисобланади.
34.4.2-жадвап
Н А Ф Т А т о в а р л а р с а в д о с и т а р к и б и 5
2010
Ўзгаршпи, %
Қдймаги, млрд. долл. | Улуши, %
2009 й. 
| 
2010 й.
Экспорт
Жами
1278
100,0
-18
21
НАФТА
413
32,3
-1 9
24
Бошқа минтақалар
66
67,7
-17
20
Импорт
Жами
1969
100,0
-26
23
НАФТА
512
26,0
-27
26
Бошкэ мшгтақалар
1457
74,0
-26
22
Ри вож ланаётган м ам лакатлар в а Л о ти н А м ерикаси и нтеграция гурухдари 
ўртаси д а Ж а н у б и й А м е р и к а у м у м и й бозо р и ёки М Е Р К О С У Р (M ercado C o m m
d e C o n o del S u r - M E R C O S U R ) ж адал суръатларда ривож ланиб борм окда. 
М Е Р К О С У Р 1991 
й и л д а А ргентина, Бразилия, П арагв ай ва У ругвай 
том он ид ан таш к и л э т и л г а н бўлиб, 2006 й илд а у н г а В енесуэла хам қўш илди. 
Б у н д ан таш қари М Е Р К О С У Р д а Б оливия, К олум бия, П еру, Ч и ли Э квадор 
ассоц иац и ялаш ган а ъ зо си ф ати да қатнаш адилар. М екси ка эса кузатувчи
5 International Trade Statistics. WTO. Geneva, 2011. P. 36.
669

---

м ақо м и га эга. М Е Р К О С У Р н и н г стратегик м аксади м и н гақад а у м у м и й бозорни
ш акллан ти ри ш (Б ож хон а и тти ф оки э с а ў™ 111 босқи чи р олин и ўтай ди ) 
ҳисобланади.
1995 
й и л д а Б о ж х о н а и тти ф о к д таш к и л этилганли ги га қарам асдан
ҳози ргача н о т а р и ф чекловлар сақланиб қолиш и, д е м п и ш т а карш и чоралар 
олиб бори ли ш и , товарн и н г келиб ч и к ц ш м ам лакатининг ф аркд аниш и товарлар 
савдоси в а тр ан зи ги га салби й таъ сир кўрсатм окда. Б у н д ан тащ к ар и 2001 
йилд ан А рген ти н ад аги и кти соди й инқироз в а Б разилиядаги м и л л и й в алю та 
д евальвац и яси ту ф ай л и М Е Р К О С У Р д о и р аси д а ўзаро савдода бож лар ж о р и й
этидди.