Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
84 
O‘quv jarayonining tashqi elementlarining kombinatsiyasi bo‘lgan muammoli darsning 
tuzilishi o‘quvchilarning mustaqil faoliyatini boshqarish imkoniyatini yaratadi, ularda turli 
qobiliyat va iqtidorlarni aynan ta’lim muhiti bilan uzviy ravishda rivojlantirishga imkon 
beradi. O‘quvchilar bilan ishlash amaliyotida kimyo tajribalarni o‘tkazish o‘rganilgan 
nazariy materialni mustahkamlashga imkon beradi.
Iqtidor belgilarini ko‘rsatadigan va ularning hayotiy pozitsiyasini shakllantiradigan va 
ularning ijtimoiy mavqeini ro‘yobga chiqarishga olib keladigan bolalar faoliyatini tashkil 
etishga imkon beruvchi ijodiy muhitni yaratish o‘quvchilarning o‘z olgan bilimlarining 
qanday foyda keltirishi, o‘zlari va jamiyat uchun amalda qanday qo‘llanilishi haqida 
tushunishlarini talab qiladi.
Deyarli har bir bola juda keng miqyosli faoliyatda muvaffaqiyat qozonishi mumkin, 
chunki uning aqliy qobiliyatlari yosh rivojlanishining turli bosqichlarida juda 
o‘zgaruvchandir. Bu esa o‘z navbatida turli xil qobiliyat va iqtidorlarga ega holda 
shakllanish uchun sharoit yaratadi. Iqtidorli bola - bu muayyan faoliyat turida yorqin, ajoyib 
yutuqlar bilan ajralib turadigan, birinchi navbatda, aqliy, hissiy, motivatsion, psixofiziologik 
va psixikaning boshqa sohalari bilan chambarchas bog‘langan juda murakkab aqliy shaklga 
ega bo‘lgan shaxsdir. Qolaversa, iste’dodning belgilari ham umumiy, ham maxsus 
qobiliyatlarning yuqori darajadagi rivojlanish shaklida namoyon bo‘lishi mumkin. Muayyan 
iqtidorni rivojlantirish uchun bola asosiy vaqtini shu iqtidorni rivojlantirish uchun sarflar 
ekan, bu holat o‘qish uchun juda kam imkoniyatlarga ega bo‘lib, ko‘pincha maktablarda 
o‘qitiladigan fanlar bo‘yicha individual dasturlarga, o‘qituvchilar va tengdoshlar tomonidan 
tushunishga muhtoj. Axborotni qayta ishlashning yuqori darajada rivojlangan qobiliyatlari 
ularni ko‘plab sohalarda muvaffaqiyatga erishishga imkon beradi. Bu bolalar matematika 
yoki xorijiy til, fizika, kimyo yoki biologiyada yengillik va taraqqiyot tezligi bo‘yicha 
yuqori natijalarga erishishlari mumkin va ba’zan ular tomonidan qabul qilinadigan boshqa 
mavzularda juda kam ilmiy natijalarga ega bo‘lishlari mumkin. Nisbatan tor sohada 
intilishlarning aniq tanlovi maktabda va oilada o‘z muammolarini keltirib chiqaradi. Ota-
onalar va o‘qituvchilar ba’zan bolaning barcha mavzularda teng darajada yaxshi 
o‘qimaganligi, uning iste’dodini tan olishdan bosh tortishi va maxsus iste’dodni qo‘llab-
quvvatlash va rivojlantirish uchun imkoniyatlar topishga urinmasligi bilan norozi. Ba’zi 
mutaxassislar ijodkorlik va ijodiy komponentdan alohida taqdim etilmaydigan barcha 
turdagi iste’dodlarning ajralmas qismi ekanligiga ishonishadi.