Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

2021-yil
 
23-aprel 
91 
takomillashtirish bo‘yicha bir qator olimlarimiz hamda mutaxasislar tomonidan ilmiy 
izlanishlar davom etmoqda. 
Interaktiv ta’lim muhiti (ITM) – elektron muhitda olib boriladigan o‘quv jarayonidagi 
qatnashchilarini ta’lim tiziming umumiy raqamli makonidir. Aynan uskuna, texnologiya, 
kommunikatsiya aloqalari, axborot kanallari, zamonaviy ta’lim metodlari hamda ta’lim 
muassasa tuzilishi va qoidalari kabi resurslar majmuasidan tashqari o‘quv jarayonini tashkil 
etish va ta’minlash bilan bog‘liq vazifalarni hal etish va maqsadni qo‘yish imkonini beradi. 
ITM muayyan usullarga muvofiq ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini yaratadi yoki 
takomillashtiradi. ITMni loyihalash va qurish jarayonida interaktiv ta’lim muhiti quyidagi 
yangicha masalalar hisobiga amalga oshiriladi: ta’limdan foydalanishning ijtimoiy, huquqiy, 
axloqiy va sog‘liqni saqlash jihatlari hamda axborot tizimlarini loyilashtirishni 
takomillashtirish usullari. Umuman olganda ITM ta’limning barcha ishtirokchilari uchun 
ishlash sharoiti, xavfsizlik, qulayliklar va qoidalarisiz tashkil qilinmaydi.
ITM ishtirokchilari va ularning rollari bir – biriga uzviy bog‘langan bo‘ladi. ITM 
o‘quv jarayonidagi barcha ishtirokchilarning birgalikdagi faoliyati uchun muhit yaratib 
beradi. ITM ishtirokchilari quyidagilarni tashkil qiladi: 
1.
Tinglovchi (ishtirokchi ya’ni talaba). 
2.
Moderator (o‘qituvchi). 
3.
Uslubchi (metodist). 
4.
ITM administratori. 
5.
ITM loyihasi menejeri. 
Talaba ITMning asosiy ishtirokchisi hisoblanib, Interaktiv Ta’lim Nazariyasi
(1-jadval) asosida ITM faoliyat yuritadi. O‘qituvchi ham ITN bo‘yicha ITMda o‘zining 
rolini loyihalashtirishda ishtirok etib, o‘zining kasbiy funksiyalarini bajaradi. ITM 
loyihalashga qatnashish jarayonining o‘zi o‘qituvchini fikrlarni o‘z ustida ishlash va 
boshqariladigan muhitdan “Axborot va ta’lim boshqaruvi” usullari va vositalari 
yordamidagi muhitlar modeliga harakat qilishga majbur qiladi. Metodist (o‘qituvchi), uning 
hissa, asta-sekin, sezilarli darajada har bir sessiya ko‘lamini kengaytirish, umuman, 
subyektning ta’lim berish va o‘rganish, ularning yondashuvlarni qayta ko‘rib chiqish 
mumkin “ofisi devorini surish,” ya'ni, eski pedagogik muammolarga yangi yechimlarni 
topish, shuningdek, o‘zini va tinglovchilarga yangi ta’lim maqsadlari va vazifalarini 
qo‘yishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan. 
Bugungi kundagi innovatsiyalar ta'lim va o‘qitish jarayonini o‘zgartirishi mumkin 
bo‘lgan yangi imkoniyatlarni taqdim etmoqda. Bilim olish va o‘qitish jarayonining 
o‘zgarishi interaktivlikka ko‘maklashuvchi asosiy har xil bilim olish muhitlarini yaratishdir. 
Yangi o‘qitish usullari an’anaviy yondashuvdagi o‘qituvchilari malakasini oshirish orqali 
amalga oshirilib, balki kelajakdagi o‘qituvchilarni zamonaviy malakali pedagoglar etib 
yetishadi. Bu esa o‘z navbatida ITMlarni takomillashtirish va ulardagi kamchiliklarni 
bartaraf etish uchun ilmiy izlanishlar olib borishni taqazo qiladi.