Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Экстраординар жараён органлари.
Рим империяси даврида 
ҳокимиятлар бўлиниши мавжуд бўлмаган. Шу сабабли, суд ташкилоти
бошқарув ташкилотига ўхшаш бўлган. 
Олий судья – император бўлиб, у чиқарган ҳукм устидан шикоят қилиш 
мумкин бўлмаган. 
Императордан кейинги даражада –
praefecti praetorio
турган, унинг 
қарори устидан ҳам шикоят бериш мумкин бўлмаган, чунки у принцепс 
ўрнига суд олиб боради, деб тан олинган. 
Римдаги ва Константинополдаги 
praefecti urbi
лар ҳам ўхшаш 
ваколатларга эга бўлишган. Улар томонидан қабул қилинган қарорларга 
фақат император қарши чиқиши мумкин бўлган. 
Диоцезлар викарийлари ва провинция ҳукмдорлари диоцез ва 
провинция ҳудудларида олий судья деб тан олинган. Уларнинг қарорлари 
устидан юқори органларга шикоят бериш мумкин бўлган. 
Метрокомияларда – жамоаларда провинция ҳукмдорлари томонидан
қуйи судлар –
judices podanei
тайинланган, улар кам аҳамиятли ишларни 
ҳал қилишган. 
Судьялар ваколати.
Ашёвий-ҳуқуқий муносабатлар бошқа органлар 
ваколатига кирадиган низолардан ташқари барча низолар бўйича judices
podanei ваколатига киритилган эди. Маҳаллий ваколатни белгилаш анча 
қийинчиликлар туғдирган. Бир неча судлар ичидан қай бири маълум ҳолат 
бўйича судловни олиб бориши лозимлиги масаласини аниқлашда асосий 
қоида
forum prorogatum
, яъни судни эркин танлаш қоидасидан иборат 
бўлган. Агар томонлар бу масала бўйича маълум тўхтамга келмаган бўлса,
бошқа қоидалар, масалан,
actor sequitur forum rei
, яъни
forum originis
– жавобгар тегишли бўлган жамоа суди ёки
forum domicilii
– жавобгар 
доимий яшайдиган ҳудуддаги суд алоҳида ваколатга эга бўлиши ҳақидаги 
қоидалар амалда бўлган. Судларнинг маҳаллий ваколатларини бошқача 
тарзда белгилаш мумкин бўлган.