Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

De pretis rerum venalium
эдиктидан ташқари Рим ҳуқуқида ёлланма ҳақ миқдорини тартибга 
соладиган кўрсатмалар мавжуд бўлмаган. Бу ҳақ certa ва vera бўлган, 
лекин ҳар доим ҳам пул кўринишида берилавермаган, баъзида унинг
маълум қисми моддий маблағ кўринишида бўлган, империя даврида эса
ҳар доим моддий маблағ билан тўланган. 

---

213 
Ишчи кучи ёллаш шартномаси муддатли шартнома бўлиб, бу шартнома 
учун ҳам муддат тугагандан кейин tacita revocatio, яъни шартнома давом 
этиши учун сукутли розилик мавжуд бўлган. Ишчи кучи ёллаш 
шартномаси муддат тугамасдан томонларнинг ҳар иккалови ёки улардан 
биронтасининг розилиги билан тугатилган. Хизматчи томонидан бу 
шартнома ёлловчи ёлланган ишчини шартномада кўзда тутилмаган бошқа 
ишларни қилишга мажбурлаганда бекор қилиниши мумкин бўлган.
Ёлловчи томонидан эса, бу шартнома, хизматчи келишилган ишни
бажармаса, бу ишни бажариш учун етарли қобилиятга эга бўлмаса ёки
беморлиги туфайли ёки бошқа узрли сабабга кўра бекор қилинган. 
Бу шартномадаги контрагентларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари бир-
бирига коррелятив бўлган. Ёлловчи(иш берувчи) ёки conductor хизматчига 
келишилган ҳақни шартномада кўрсатилган миқдорда ва кўринишда
тўлаши; хизматчини шартномада кўрсатилмаган ишларни бажаришга
мажбурламаслиги; хизматчига ёлловчи айби билан ишламаган вақт учун
ҳам ҳақ тўлаши лозим бўлган. Бу мажбуриятлар бўйича ёлловчи culpa levis
in abstractio миқдорига қараб жавобгар бўлган. 
Хизматчи ёки locator ишни шартномада кўрсатилгандек ўз вақтида ва 
етарли сифатда бажарилиши, ёлловчи талабига мувофиқ келишилган вақт 
давомида келишилган жойда ишлаши, ишлаш давомида ўзининг барча
маҳорати ва қобилиятини ишга солиши лозим бўлган. Ишлаш вақтида йўл 
қўйилган камчиликлар учун хизматчи culpa levis in abstractioнинг 
миқдорига қараб жавобгар бўлган.