Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

§.
Вербал шартномалар 
Вербал шартномалар ритуал келишувларнинг бир кўриниши бўлиб, 
уларнинг шакли ритуал савол-жавоб бўлган ва томонларнинг бу тарздаги 
келишуви муқаддас қасам билан тасдиқлангандан кейин кучга кирган. 
Вербал шартномаларда бундан бошқа рамзий жумлалар ва ҳаракатлар 
бўлмаган. Ритуал савол-жавоб оммавий бўлиши шарт бўлмаган, аввалги
per aes et libram шаклидан фақат нункупация сақланиб қолган. 
Вербал шартномалар XII жадвал қонунларидан маълум бўлган ва бу 
даврда стипуляциянинг қадимги кўриниши – sponsio кенг тарқалган. Вербал 
шартномалар хўжалик муносабатларининг ривожланиши ва уларни per aes
et libram шаклини қўллаш асосида тартибга солиш мақсадга мувофиқ
бўлмаганлиги туфайли, янги восита сифатида қўлланила бошланди. Бу 
шаклнинг оғзаки кўриниши сифатида вербал шартномалар пайдо бўлди.
Вербал шартномаларнинг муҳим шакли
стипуляция 
бўлган. 

---

194 
Stipulatio.
Стипуляция қадимги Рим ҳуқуқининг вербал шартномаси 
бўлиб, бунда шартнома кредиторнинг ритуал мурожаатига қарздорнинг 
ритуал тарзда жавоб бериши орқали тузилган. Кредиторнинг бундай 
мурожаати ва қарздорнинг жавобига кўра, қарздорнинг ўз зиммасига олган 
престацияни бажариш мажбурияти ва кредиторнинг престацияни бажаришни
талаб қилиш ҳуқуқи келиб чиққан.
a) Стипуляция кредиторнинг мурожаати ва қарздорнинг унга берадиган 
жавобидан иборат бўлган ҳуқуқий акт ҳисобланган: stipulatio est verborum
conceptio quibus is qui interrogatur, daturum facturumque se, quod
interrogatus est, responderit. Стипуляция қарздор ва кредитор ритуал
жумлаларни айтиш имкониятидан маҳрум шахслар учун тузилмаган. 
Стипуляциянинг ритуал жумлалари олдиндан аниқ белгилаб берилган.
Қадимги даврда стипуляция 
sponsio 
шаклида тузилган. Стипуляцияни 
тузиш нияти бўлган кредитор: “