Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

latini veters
ёки 
Latini prisci
деб аталган. Бу лотинлар
милоддан аввалги машҳур 494 йилги шартномага кўра, Рим давлати 
таркибига қўшиб олинган (Foedus aeternum). Уларнинг ҳуқуқий ҳолати Рим 
фуқаролари билан деярли тенг бўлган. Улар jus honorum ва Рим 
легионларида ҳарбий хизмат қилиш ҳуқуқидан ташқари барча ҳуқуқларга эга 
бўлганлар. Улар Рим қўшинининг 
nomen latinum
деб аталган ёрдамчи
бўлинмаларида хизмат қилишган. Status civitatis (фуқаролик ҳолати)га улар 
Рим ҳудудига кўчиб келиш ва олдин яшаган жойида ҳеч бўлмаганда 1 та 
ўғлини қолдириш шарти билан етишганлар. Қадимги лотинларнинг ҳуқуқий 
ҳолати Италиянинг барча эркин аҳолисига Рим фуқаролиги (м.а. 90 йил)
берилганда барҳам топди.
Latini veteres ҳолати билан ўхшаш ҳолатга милоддан аввалги 338 йилда 
ташкил қилинган Рим ва лотин колонияларининг аҳолиси 
latini coloniarii
ҳам эга бўлган. Бу даврдан кейин лотин ва Рим колониялари аҳолисининг 
ҳуқуқлари камайтирилган. Latini coloniarii ўша пайтдан бошлаб
latini novi
деб юритила бошланди. Бу лотинлар jus suffragii ва jus conubiга эга 
эмасдилар. Улар фақатгина jus commercii ёки jus civile бўйича ҳуқуқ 
нормаларидан фойдаланиш ҳуқуқига эга эдилар. Фуқаролик қандай 
олинганлигига қараб, latini coloniarii ёки latini novi latium maiusга эга ва 
latium minusга эга бўлган лотинларга бўлинган эди.
Latium maius
деб 
номланган лотин жамоаларининг аҳолиси Рим фуқаролигига ўз 
жамоаларида декурион лавозимини эгаллаган ёки жамоа кенгаши аъзоси
бўлган бўлса, 
latium minus
га жамоаларининг аҳолиси эса, ўз жамоасида 
магистрат лавозимини эгаллаш шарти билан эришганлар. Бундан ташқари,
latini coloniarii ёки latini novi фуқароликка бу ҳуқуққа эришиш шартларини 
бажарсагина эришиши мумкин бўлган. 

---

55 
Юқорида қайд қилиб ўтилган лотинлардан ташқари, Рим тарихи 
давомида Италия, Галлия, Испания, Македония, Греция ва Кичик Осиёда 
яшаб ўтган бир қатор жамоалар лотин жамоаларининг ҳолатига эришганлар. 
Ҳатто (мил. ав. 268 й.гача) умумий қадимги лотинлар latini veteres билан 
тенг ҳолатдаги жамоалар кейинчалик янги лотинлар ҳолати билан 
тенглаштирилган.
в) 
Перегринлар.
– Қадимги даврда Рим давлати ҳудудида қўлга 
туширилган ҳар қандай келгинди, агарда у клиент сифатида бирон-бир Рим 
фуқароси ҳомийлигида бўлмаган бўлса ёки фуқаролик олиш мақсадида 
бошпана ҳуқуқидан фойдаланмаётган бўлса, у душман ҳисобланган. Бундай 
душман ҳуқуқ объекти, тўғрироғи
res nullius
ҳисобланган ва ҳар бир Рим 
фуқароси уни қўлга киритиши мумкин бўлган. Фақатгина дастлабки йирик
истилолардан кейин римликлар бошқа қабилаларнинг вакилларига озодлик 
ҳуқуқи – status libertatisни бера бошладилар. Римда озодлик ҳуқуқига эга 
бўлган римлик ва лотин бўлмаган жамоаларнинг вакиллари
перегринлар
деб аталган. Бундан ташқари, capitis deminutio mediaга дучор бўлган Рим 
фуқаролари ва баъзи озодликка чиқарилган қуллар ҳам перегринлар бўлиб 
ҳисобланган.