Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

In mancipio шахслари
alieni juris шахслар бўлиб, улар mancipio
йўли билан paterfamilias томонидан 1 lustrum (5 йил)га оиладан чиқариб 
ташланган шахсларга айтилган. Бу шахслар бошқа хўжайиннинг уйида 
меҳнат қилиши шарт бўлган ва paterfamilias уларнинг меҳнати учун маълум
тўлов олиши мумкин бўлган. Бундан ташқари, in mancipio шахслари

---

52 
улар томонидан етказилган зарар учун paterfamilias уларни зарар қоплаш 
учун зарар кўрган шахсга бериши мумкин бўлган alieni juris шахслари 
ҳам бўлиши мумкин бўлган. In mancipio шахсларининг аҳволи ёлланма 
ишчилар аҳволи ёки ҳатто қулларнинг аҳволи билан бир хил бўлган.
Auctorati (gladiatores)
оммавий ўйинлар ташкилотчилари – ланистлар
олдида уларнинг буйруғига биноан гладиаторлик курашларининг 
қоидалари бўйича курашиш ҳақида қасам берган шахсларга айтилган.
Бундай мажбуриятларни олган гладиаторлар шахсий эркинликни ва,
шунингдек, фуқаролик ҳуқуқларини ҳам йўқотган.
Душман томонидан асирликка олинган Рим фуқаролари озодлик ва 
фуқароликни йўқотган ва қулга айлантирилган. Уруғ жамоасида асирларни
товон пули тўлаб, озод қилиш мажбурияти уруғ аъзолари зиммасига 
юклатилган; кейинчалик патрон асирга тушса, унинг клиентлари товон 
пули тўлашга мажбур бўлган. Классик даврда ва классик даврдан кейин
асирларни озод қилиш мажбурияти ҳуқуқий жиҳатдан тартибга солинмаган 
эди. Бу вақтда бирон-бир римлик қулликдан (ab hoste redempti) озод 
қилинса, у jus postliminiumга мувофиқ, барча фуқаролик ҳуқуқларига эга, 
деб тан олинган. Postliminiumнинг ўрнатилиши қуллик умуман бўлмаган
деган фикцияга асосланган. Лекин шунга қарамай, бундай шахслар учун
товон пули тўлаган шахс манфаатлари йўлида баъзи мулкий характердаги 
чекловлар мавжуд бўлган. Товон пули уни тўлаган шахсга қайтарилмагунча
бу шахслар in mancipio шахслари билан ўхшаш ҳолатда бўлган. 
3. Айрим фуқаролик ҳуқуқлариниг чекланишлари умумий фикрга кўра
ёки белгиланган ҳуқуқ нормаларига биноан фуқароларнинг ахлоқи рухсат 
берилмаган ёки нохуш деб танилган пайтда уларга жазо тариқасида 
белгиланган.