Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

универсал сукцессия
– бунда вафот этган шахснинг барча мулки 
тўлалигича меросхўрларга ўтиши ва 
сингуляр сукцессия
– бунда мерос 
мулкининг айрим қисмлари меросхўрларга ўтиши кўринишида намоён 
бўлди. Шу тарзда, мерос ҳуқуқи
mortis causa
универсал ёки сингуляр 
сукцессияни тартибга солувчи ҳуқуқий нормалар йиғиндиси бўлиб 
шаклланди. 
Мерос-ҳуқуқий муносабатлар мерос олиш лаёқатига эга бўлган қонуний 
меросхўр мерос олиши тўғрисида эълон қилганда шаклланган. Муомала 
лаёқатига эга бўлган шахс қолдирган мерос тўғрисида гап кетганда,
меросхўр мерос қолдирган шахснинг барча ҳуқуқларига эга бўлган. Бундай 
ворислик ҳуқуқи ҳаммага нисбатан – 
erga omnes
ва
mortis causa
– мерос 
қолдирувчининг ўлими пайтида амалда бўлган. Меросхўрларнинг ҳуқуқлари
мерос даъволари – 
actio hereditariae
билан ҳимоя қилинган. 

---

242 
Мерос қолдирувчи.
Мерос қолдирувчи шахс – 
defunctus
ёки
de cuius
тириклик пайтида мерос ҳуқуқ ва мажбуриятлар эгаси бўлиши мумкин 
бўлган шахс бўлиб, бундай ҳуқуққа лотинлар ва alieni juris шахслар, 
хусусий қуллар эга бўлмаган. Мерос қолдириш ҳуқуқига, шунингдек, 
юридик шахслар ҳам эга бўлмаган. Давлатга тегишли бўлган қуллар
пекулиумнинг ярмини мерос қолдириш ҳуқуқига эга бўлишган. Мерос 
қолдириш ҳуқуқига эга бўлган шахс бу ҳуқуқни ўлими пайтида қўлга 
киритган. 
Мерос.
Мерос мерос қолдирувчи шахснинг мулкий ҳуқуқ ва 
мажбуриятларидан иборат бўлган мулкдан иборат бўлиб, 
hereditas
деб 
аталган. Мерос мулки, сервитутлар ва эгаликдан ташқари, эгалик 
ваколатларидан ва шартномалар бўйича мажбуриятлардан ҳамда қарзлардан 
иборат бўлган. Шахс билан боғлиқ бўлган талаблар,