Uzbekiston Respublikasi Oliy va urta maxsus ta'lim vazirligi

Gemiaskomisetlar yoki yalang‘och xaltachalilar kenja sinfi -

(Hemiascomycetes) 

 

     Ushbu  kenja  sinfga  nisbatan  sodda  tuzilgan  xaltachali  zamburug„lar 

kirib,  xaltachalari  ochiq  (yalong„och),  ya‟ni    meva  tanasiz    vakillar  kiradi. 

Ularning  xaltachalari    yakka  holda  yoki  to„planib  qavat  hosil  qilgan  holda 

joylashishi mumkin. Xaltacha sporalari askogen gifalaridan emas, to„g„ridan-

to„g„ri  zigotadan  hosil  bo„ladi.  Kenja  sinfning  keng  tarqalgan  va  xalq 

xo„jalgida katta ahamiyatga ega bo„lgan vakillaridan biri achitqi zamburug‘i 

(Saccharomyces)  hisoblanib,  yuqorida  ko„rsatilganidek,  jinsiy  ko„payishi 

zigogamiyaga  o„xshash  bo„ladi.  Achitqi  zamburug„ining  yana  bir  o„ziga  xos 

ko„payish usuli kurtaklanish bo„lib, tipik miseliy hosil qilmaydi. Ayrim holda 

yashovchi  hujayralari  yashash  muhitida  ozuqa  yetarli  bo„lganda  kema-ket 

kurtaklanadi. Boshlang„ich paytda kurtaklangan hujayralar soxta mi„seliy hosil 

qiladi.  Lekin  bunday  hujayralar  muvaqqat  birikkanligi  uchun  yashash  muhiti 

biroz chayqatilsa alohida hujayralarga bo„linib ketadi. Odatda kuchli aerasiya 

paytida  yoki  substratda  ozuqa  muhiti  yetarli  bo„lmasa  xaltacha  va  xaltacha 

sporalar  hosil  qilib,  jinsiy  yo„l  bilan  ko„payadi.  Qantli  muhitda  achitqi 

zamburug„i  tez  kurtaklanib,  spirtli  bijg„ishni  yuzaga  keltiradi  va  etil  spirti 

hamda  karbonat  angidrid  hosil  qiladi.  Pivo,  non  va  vino  sanoatida 

---

39 

 

ishlatiladigan  achitqilar  madaniy  shtammlar  hisoblanadigan  Saxaromitsis