Узбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги р. Расулов умумий



Download 5,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/133
Sana21.03.2022
Hajmi5,09 Mb.
#504893
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   133
Bog'liq
2 5242426163690738508

Иван Иванович Мешчанинов
Академик И.И.Мешчанинов (1883-1967 й) тилшунос 
ва археолог булиб, у умумий тилшуносликка оид маса- 
лаларнинг ва кздимий ёзувга эга тилларнинг тадк^к,от- 
чисидир. Олим «Яфетидологияга кириш» (1929), «Тил 
хакддаги янги таълимот» (1936), «Умумий тилшунослик» 
(1940), «Гаи булаклари ва суз 
туркумлари» (1945), 
«Феъл» (1948) каби асарларнинг муаллифидир.
Унинг «Суз туркумлари ва ran булаклари» хамда 
«Феъл» каби икки катта асари грамматик шаклларнинг 
кдосий типологик тасвирига 
таджики га багишланган- 
лиги билан ажралиб туради. И.И.М ешчаниновнинг уш­
бу асарлари уз даврида тилшуносликда грамматик кате- 
горияларнинг типологияси номи билан аталган йуна- 
лишнинг бошланишига хизмат к^лди.
У суз туркумларини синтактик ва морфологик кур- 
саткичлар билан характерланувчи лексик гуруугар сифа­
тида талк,ин к,илди. Суз семантикасининг даставвал 
сузнинг гапдаги синтактик ролини белгилаб беришини
сузнинг гапда муайян ran булаги сифатида ишлатили- 
шини, унинг алохида формал белгиларга эга булишига 
олиб келишини таъкидлади. Шунга кура тадк^к,отчи суз 
туркумлари мохиятан гапнинг морфологиялашган бу­
лаклари сифатида намоён булади, деб тушунтирди.
И.И.Мешчанинов уз тадкикртларида феълнинг шахе, 
замон, майя, нисбат, вид каби грамматик категория- 
ларига алохида эътибор берди. Феъл ва кесим муноса- 
бати, нисбат, нисбатнинг гаи семантикасига, феъл се- 
мантикасига бокликушги, харакат (фаолият), холат феъл- 
лари, уларнинг гапдаги урни, ахамияти каби маса- 
лаотарни назарий йуналишда атрофича ёритди.
И.И.Мешчанинов узининг охирги ишларида, хусу- 
сан, «Гап тузилиши» (1963) асарида мантик, ва грамма­
тика, тушунча категориялари ва тил категорияшари- 
нинг, гап булаклари ва суз туркумларининг узаро муно-
123


сабатига, алокдсига асосланувчи синхрон типология 
масалаларига тухталди. Унинг функционал — семантик 
методикаси ва морфологик — синтактик типологияси 
грамматика назарияси ва тилларнинг типологик тадки- 
Котларида фахрли уринни эгаллаб келмокда.

Download 5,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish