Узбекистон Республикаси Олий ва ¤рта махсус таълим Вазирлиги

Ўзгармаслар деб ҳисоблаш жараёнида ўз қийматини ўзгартирмайдиган катталикларга айтилади ва уларга худди ҳам ўзгарувчилар каби номлар берилади.
Изоҳлар – дастурнинг маълум қисмини тавсифлаш учун ишлатилади ва бу қаторда ҳеч қандай амал бажарилмайди, яъни дастурнинг бирор бўлимини яхшироқ тушунишга хизмат қилади. Изох (‘,’) ёки { } , [ ] символлари орасида берилади.
Паскаль тилида маълумотларнинг тоифалари икки хил бўлади оддий- скаляр ва мураккаб. Скаляр тоифа ўз навбатида ўзгарувчи ва стандарт тоифаларга бўлинади. Ўзгарувчи тоифага қайд қилинган ва чегараланган тоифалар кирса, стандарт тоифага бутун – INTEGER, хақиқий – REAL, мантиқий – BOOLEAN, характер ёки символли – CHAR тоифалар киради. Бундан ташқари Турбо Паскалда қатор – STRING тоифаси киритилган. Мураккаб тоифаларга эса маълумотларнинг мунтазам (массив), тўплам, аралаш (ёзувлар), мурожаат ва файлли тоифалари киради.
Стандарт турдаги маълумотлар дастурда махсус хизматчи сўзлар ёрдамида тавсифланади:
INTEGER – бутун сонлар тоифасидаги маълумотлар фақат бутун сонларни қабул қилади. Улар Паскаль тилида қуйидагича ифодаланади: 18, - 25, +136, -48, +86 ва бошқалар.
REAL – хақиқий сонлар тоифасидаги маълумотлар хақиқий сонларни қабул қилади ва улар икки хил кўринишда бўлиши мумкин:
А) қўзғалмас нуқтали хақиқий сонлар (6.235, -3.23, +23, -62.78)
Б) қўзғалувчан нуқтали хақиқий сонлар (0.15319Е-03, 12.54Е02, 195.632Е12)
CHAR- БЕЛГИ (символ) тоифадаги маълумотлар қиймат сифатида ASCII кодлар жадвалидаги белгиларнинг биронтасини қабул қилади. Бу маълумотлар апостроф ичига олиб ёзилади. Масалан (‘L’,’S’, ‘R’, ‘9’,’7’ ва х.к)
BOOLEAN - МАНТИҚИЙ тоифадаги маълумотлар. Бу турдаги ўзгарувчилар фақат иккита қиймат қабул қилади TRUE (рост) ёки FALSE (ёлғон). Бу маълумотлар устида солиштириш (>,<,=,<=,=>), мантиқий кўпайтириш AND, мантиқий қўшиш ОR ва мантиқий инкор қилиш NOT амалларини бажариш мумкин. Қуйидаги жадвалда BOOLEAN тоифасидаги А ва В ўзгарувчилари устида мантиқий амалларнинг бажарилиши натижалари келтирилган.