Узбекистон республикаси олий ва ҳрта махсус таълим вазирлиги

Техник эксплуатациянинг мазмуни ва вазифаси
Ҳозирги замон турар-жой ва жамоат бинолари ўзида муҳандислик тизимлари ва иншоотларнинг мураккаб мажмуасини ифода этади. Уларни текшириш ва эксплуатация қилиш учун бино элементлар и ашёларининг эскириш, едирилиш ва бузилиш асосий қонуниятларини, ҳамда биноларни ўз вақтида таъмир, кўрикдан ўтказишни таъминловчи ташкилий тадбирларни билиш лозим.
Тўғри техник хизмат кўрсатиш ва режавий-огоҳлантирув таъмирларини ўз вақтида ўтказиш биноларнинг меъёрий хизмат муддатини таъминлайди. Техник эксплуатацияни ташкиллаштиришда биноларнинг конструкция ва қурилмалари материалини ҳоҳ меъёрий, ҳоҳ барвақт ишдан чиқиши ва эскиришини келтириб чиқарувчи сабабларни билиш лозим.
Бинолар вазифасига кўра қуйидагиларга бўлинади:

1. 
   фуқаро бинолари ва уларга қуйидагилар тааллуқли;
   

а) турар-жой ва жамоат;
б) хизмат кўрсатувчи ва маиший;
в) жамоат-маданий (театрлар, шифохоналар, ўқув бинолари);

2. 
   саноат бинолари (ишлаб чиқариш ва транспорт эҳтиёжларига хизмат кўрсатувчи, цехлар, иссиқлик электр станциялари ва бошқа шу каби бинолар).
   
3. 
   қишлоқ хўжалик бинолари.
   

а) фермалар;
б) иссиқхоналар;
в) савдо ва хизмат кўрсатиш тармоқлари ва бошқалар.
Биноларни текшириш ваэксплуатация қилиш қурилган объектлардан фойдаланишни, яъни уларнинг хоналари бўш қолмаслигини кўзда тутади. Масалан, эксплуатация қилиш деганда турар-жой хоналарида фуқароларнинг яшаши назарга олинади. Истиқомат қилувчиларнинг эҳтиёжини қондириш барча муҳандислик тизимларини (сув ўтказгичлар, оқава сувлар, иссиқ сув таъминоти, иссиқлик таъминоти, шамоллатиш, лифт қурилмалари) меъёрида ишлаб туриши лозим.
Биноларни эксплуатацияси 2 катта бўлимга ажратилади: биноларга хизмат кўрсатиш ва биноларни техник эксплуатация қилиш (1.1-расм).
Биноларга техник хизмат кўрсатиш деганда уларнинг хоналаридан, муҳандислик тармоқларидан, атрофидаги ҳудуддан фойдаланиш мобайнида лозим бўлган ҳолда тутилиши таъминлашга айтилади. Хизмат кўрсатиш паспорт ишларини, ташкилотлар билан яшовчилар ўртасидаги ўзаро ҳисоб-китобларни, бино ҳовлисидаги санитария тозалаш ва супуриш-сидиришларни кўзда тутади.
Техник эксплуатация эса режавий-огоҳлантирув (капитал ва жорий) ва кўзда тутилмаган таъмирларни ўтказишни, ҳамда кўриклар ва қурилмаларни созлашни назарда тутади.
.