Узб еқистон сср фанлар академияси

-дагиаффиксини олган нисбий сифатлар иштирокида ясалган бирикмаларда ҳам асосан пайт ва ўрин-масофа маъносини бил- дирувчи конструкциялар ясалади.
а) пайт маъноси -даги аффиксини олувчи сўзнинг лекснк маъ- носига боғлиқ бўлади: ...к е л г у с и жумадаги кенгашдан умидим зўр (Ҳ. Гулом). Чор ҳукумат вақтидаги цулли- гингниўйласанг, Шодлигинг мангу туганмас, щнча ўйнаб куй- ласанг(Ҳамза). У цир қ б еш ёшлардаги новча, ча- йир одам (Ойбек).Унинг ўрнида ў р т а ёшлардаги П ў- л атжон д о мл а... (А. Қ а ҳ ҳ о р) •
б) ўрин оттенкасига эга бўлган аниқловчили муносабатни ифо­даловчи конструкциялар: Раззоқ жамоа биноси орцасидаги шолипояниёқалаб... (Ҳ. Гулом). Кўчамизнинг охи- ридаги ...майд онд а бўйра дарвоза бўлиб... (А. Қаҳҳор). Хотин... ў нг цў л даги ҳовлига қочиб кирди (А. Қ а ҳ ҳ о р). Уч юз километр у з у нликд аги водопровод... (Газе­та) ва ш. к.
в) ўрин ва пайт оттенкасидан ташқари, бу хилдаги конструк­циялар кам бўлса-да, умумий белги, бош сўзнинг бирор белгига эга эканлиги маъносини ифодалайди: Мана бунда эса ҳа р хил ранг даги б ў ё қларбор (Газета). ...баён қилинган назарий- танцидий характер даги фикрларкўпдир(Газета).
г) объект оттенкасидаги аниқловчилик муносабатини билди- рувчи конструкциялар. Бундай бирикмаларда бош компонент кў- макчилар иштирокида ясалган сифатлар билан бирикади: Б об о­ни н г с е в г и ҳақидаги эҳтиросли сўзларини эсладим (Г азе- та). Космос тўғрисидаги тушунчаларимиз доираси анча кенгайди (Газета).
Узбек тилида -ий/-вий аффикси от туркумидаги айрим сўзлар- га қўшилиб йисбий сифат ясайди. Боища бир от олдидан келиб бирикма ҳосил қилишда иштирок этувчи бундай сўзлар миқдори ҳозирги адабий тилда анчагина. Бундай қўшимча олган сўзлар- нинг қўлланишида баъзи бир хусусиятлар бор.
Ҳозирги тилимизда -ий1-вийқўшимчаси араб тилидан кириб ўзлашган сўзларга қўшилиб, адъектив бирикма ҳосил қилишда иштирок этади. Ейи нисбий деб аталган бу аффикс кўп вақт ун- дош билан тугаган сўзларга -ий (ҳажвий, щтисодий, ташкилий), унли билан тугаган сўзларга -вий^I шаклида қўшилади (оилавий, ғоявий).Бу аффикс айрим интернационал сўзларга ҳам қўшилиб, нисбий сифат ясайди: партиявий(ҳужжат) идеявий(йўналиш) каби. Нисбий сифатнинг бу тури иштирок қилган бирикмалар вақтли матбуот тилида, расмий ҳужжатларда кўпроқ учрайди, бадиий адабиёт тилида унинг қўлланиш доираси нисбатан тор.