“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
9 
www.academiascience.uz
қиладиган ота-оналар ҳам йўқ эмас. Мана шундай ота-оналарга тушунтириш 
мақсадида умумий ўрта таълим мактабларида мутахассислар иштирокида 
ўқувчи 
қизларнинг 
оналари 
билан 
мунтазам 
давра 
суҳбатлари ўтказилмоқда. Ушбу тадбирларда қиз болани барвақт турмушга 
бериш ва эрта фарзанд кўриш, қариндош-уруғлар ўртасидаги никоҳларнинг 
салбий оқибатлари, никоҳдан олдин тиббий кўрикдан ўтишнинг зарурлиги 
борасида тушунтириш ишлари олиб борилмоқда. 
Бундан ташқари, қизларнинг 16-18 ѐшларда она бўлиши жиддий 
муаммоларни келтириб чиқариши мумкинлиги аниқланган. Кўп ҳолларда 
бундай ѐшдаги қизларнинг соғлом фарзандни дунѐга келтиришида турли 
муаммолар келиб чиқади. Қизларнинг жисмонан ва руҳан оналикка тайѐр 
бўлмасдан оила қуриши кўпинча туғруқ жараѐнида ўлим хавфи ошишига сабаб 
бўлади. Бинобарин, эрта ҳомиладорлик ѐш она ҳамда бўлажак фарзанд учун 
ҳар томонлама хавфлидир. 
Ёшлар 11 йил умумий ўрта умумтаълим мактабида таълимини олишлари 
шарт. Зеро, динимиз таълимотларига кўра илм олиш, маърифатли бўлиш, ҳаѐт 
учун зарур бўлган барча кўникмаларни ўрганиш ҳар бир қиз бола учун ҳам 
фарздир. Борди-ю, шундан олдин турмуш қурсалар, ўқиш ҳам чала, оила 
юмушлари ҳам, уй бекалиги ва бошқа ишлар ҳам чала бажарилишига йўл 
очилган бўлади. Муҳими, илмли ва касб-ҳунарли аѐлгина фарзандининг комил 
инсон бўлишига интилади. 
Турмуш қуриш, оила тебратиш ва фарзанд тарбияси каби муҳим ишларда 
диний ва миллий анъаналаримизга риоя қилиш, оила ва никоҳ борасида 
давлатимиз чиқарган қонун-қоидаларга қатьий амал қилиш зарур. Афсуски, 
ҳозирги кунда баъзи чаласавод кишилар ўзбошимчалик билан юқорида 
айтилган никоҳ шартлари бажарилишини сўраб-суриштирмай, боз устига, 
ѐшларга оилада эр ва хотиннинг ҳақ-ҳуқуқларини, талоқ масалаларини 
тушунтирмасдан, келин-куѐвларга насиҳат қилмасдан, енгил-елпи шаръий 
никоҳ ўқимоқдалар. Ўзларининг чаласавод эканликларини билганликлари учун 
икки ѐшни никоҳлашдек масъулиятли ишни ―енг ичида‖ ўтказишга уринадилар. 
Улар пойдевори мустаҳкам бўлмаган оилалар қурилишига сабабчи 
бўлмоқдалар. Оқибатда ажримлар кўпаймоқда, болалар тирик етим қолиб, 
ѐшгина аѐллар бир умрга бахтсиз бўлиб қолмоқда.
Бугунги кунда мутахассисларнинг текширувлари натижалари шуни 
кўрсатмоқдаки, болалардаги турли хил аномалиялар, айниқса, асаб тизими ва 
генетик нуқсонлар айнан қариндошлар ўртасидаги никоҳ туфайли юзага 
келаѐтир. Бунинг олдини олиш учун, аввало, ота-оналар етарли тиббий билим 
ва тушунчага эга бўлиши лозим. Халқимиз орасида қизларнинг катталар, 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI