Uyquning biologik vaqti Uyquning asosiy ahamiyati miyani Uyquning olimlar ning fikrlari

Reja:

• Uyquning biologik vaqti
• Uyquning asosiy ahamiyati miyani
• Uyquning olimlar ning fikrlari
• Uyquning buzulishlari
• Muttasil uyqusizlik
• Tush ko’rish
• Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati

Uyquning biologik vaqti

• Uzoq yillar davomida uyqu miya hujayralarini uzluksiz faoliyat natijasida holdan toyib, nobud bolishdan saqlaydi va ish qobiliyati tiklanishi uchun imkoniyat tug‘diradi, degan fikr ustivor bo`lgan. Uyquning himoya ahamiyati hayvon yoki odam uyqudan mahrum qilinganda yaqqol bilinadi. 3—‘ kun uxlarnagan odam o'zini juda yomon his qiladi, borgan sari darmoni quriydi, aqliy mehnat faoliyati keskin pasavadi, 5 kundan keyin aqliy mehnat qobiliyatini umuman yo ‘qotadi, gallyusinatsiyalar (yo`q narsaning ko‘rinishi, eshitilishi, sezilishi) paydo bo`ladi; 7 kunda hushidan ketadi.

Uyquning asosiy ahamiyati miyani

• It ikki-uch hafta uyqudan mahrum qilinsa olib, qoladi. Uyquning asosiy ahamiyati miyani himoya qilishdan iborat, degan olimlar keltirilgan dalillarni &z fikrlarining isboti deydilar. Bu fikming isboti sifatida yana bir dalilni keltirylik. Organizm qanetia yosh bo`lsa, miyaning ish qobiliyati shuncha kam, uyquning davomiyligi esa shuncha uzoq bo`ladi. Juda tez charchoq miyaga ega bo`lgan chaqaloq kuniga 16—17 soat (ba‘zi malumotlarga ko‘ra bundan ham ko‘p) uxlaydi. ‗ yoshli bola kechasi 12 soat, kunduzi 1,5—2 soat, jami 1‘ soatga yaqin uxlaydi. 10 yoshga yetganida uyquning davomiyligi 10 soatgacha kamayadi. 15 yoshda bola 9,5 soat chamasi uxlashi kerak. 17—19 yoshdagi yigitqizlar, katta yoshdagi odamlardek, bir kunda 7—8 soat uxlashi zarur

Uyquning olimlar ning fikrlari

• So‘nggi yillarda uyqu himoya ahamiyatiga ega tormozlanish jarayonidir, degan fikr anchagina olimlarni shubhaga soldi. Buning sababi shundaki, uyqu vaqtida miya po‘stlog‘i neyronlarining ko‗p qismi o‘z faolligini saqlab qoladi. Bu olimlarning fikricha, miya kun bo‘yi shunchalik ko‘p axborot yig‘adiki, kechga borib yangi malumotlarni qayta ishlash qobiliyati yo‘ qoladi, Shu vaqtda neyronlar faolligining maxsus shakli sifatida uyqu rivojlanadi. Odam uxlaganda neyronlar faoliyati tashqi muhit signallarining miyaga o‘tishini to‘xtatib, kuni bilan qabul qilingan axborotlarni saralaydi. Bu axborotlarning bir qismi davomli xotiraga o‘tkaziladi va kelajakda bajariladigan ishlarning dasturi sifatida saqlanadi. Axborotlarni saqlash va xotiraga o‘tkazish asosan uyquning tez davrida sodir bo`ladi. Kun davomida olingan axborotlar awal xotirada yig‘ilgan ma‘lumot va taassurotlar bilan taqqoslanadi va organizmning atrofdagi muhit to‘g‗risidagi mavjud bo`lgan tasavvurlari o‘rtasida o‘z o‘mini topadi. Yangi axborotlar ipga munchoq tergandek, passiv, yig‘ilmaydi, balki idrok etilib, mavjud tasawurlarni toidiradi, ba‘zan ularni tubdan qayta ko‘rib chiqilishini talab qiladi. Buning uchun miya zo‘r berib ijodiy faoliyat ko‘rsatishi kerak. Axborotlar saralanib bo`lgandan keyin miyaning ularga bo`lgan sig‘imi tiklanadi va uyquga ehtiyoj qolmaydi, odam uyg'onadi