|
(4-соат)
Ўқувмодулибирликлари:
Қурилишбоп қоришмаларнингтурлари, синфлари.
Қоришмааралашмаларинингхоссалари, осонётқизувчанлиги, сурилувчанлиги, сувсақлаб қолишҳусусиятлари.
Қурилиш қоришмаларинингхоссалари, мустаҳкамлигивасовуққачидамлилиги.
ғишт -тоштеришвабутунлайтайёртемир-бетон қурилмаларйиғиладиганбиноларниўрнатишучун қоришмалар.
Пардозлаш қоришмалари.
Махсус қоришмалар.
Қоришмаларнитайёрлашваташиш.
Мураккаб қоришматаркибиниҳисоблаш, қоришмагасарфбўладиганматериаллармиқдоринианиқлаш
Дарснинганиқлаштирилганмақсади
Бумавзуниўзлаштиргандансўнгталабалар:
Қурилиш қоришмаси турларини билади
Қурилиш қоришмасини тайёрлаш ва ишлатилиш соҳаларини билади.
Қурилиш қоришмаси учун кетадиган материалларни билади.
Қурилиш қоришмаси хоссаларини аниқлай олади.
Таянч сўз ва иборалар: Қурилиш қоришмаси; ғишт-тош териш, сувоқ ва махсус қурилиш қоришмалари; аралаш қоришмалари; кимёвий қўшилмалар; ётқизилувчанлиги, сурилувчанлик даражаси, сувни ушлаб туриш қобилияти; мустахкамлик ва совуққа чидамлилик.
1-§. Қурилишбоп қоришмаларнингтурлари, синфлари
Қурилишбоп қоришма деб, боғловчимоддалар, сув, майдатўлдиргич (қум) вазарурбўлганҳоллардатурли қўшимчалар (минерал, юза-фаол, кимёвийвабошқа қўшилмалар) нингтўғританланганаралашмасининг қотишинатижасидаолингансунъийтошматериалгаайтилади. Буматериалларнинг қотишга қадараралашмаси қаришмааралашмасидебаталади.
Ўзинингтаркибигакўра қурилиш қоришмасимайдадонадорбетонҳисобланади ваубетонгахосбўлган қонуниятларгаасосан қотишхусусиятигаэгадир.
Қурилиш қоришмаларихилма-хиллигибиланажралибтуради, зичлиги, боғловчинингтуривавазифасига қарабгурухларгабўлинишимумкин.
Қуруқ ҳолатдагизичлигигакўра қоришмаларзичлиги 1500 кг/м3 вабунданортиқ оғир (уларнитайёрлашучуноғиркварцёкибошқа қумларишлатилади) ҳамдазичлиги 1500 кг/м3 данкичикбўлганенгил (пемзадан, туфдан, шлаклар, керамзитвабошқаенгилматериаллардантайёрланганенгил ғовак қумларуларнингтўлдиргичлариҳисобланади) қоришмаларгабўлинади.
Боғловчимоддатуригакўра қурилиш қоришмаларицементли (портлндцементёкиунингхиллари): оҳакли (ҳавода қуритилганёкигидравлик - оҳаклар): гипсли (гипслибоғловчимоддалар - қурилишгипси, ангидритлибоғловчиларасосида): аралаш (цемент - оҳакли, цемент-лойли, оҳак-гипслибоғловчиасосида) қоришмаларгабўлинади.
Биттабоғловчиасосидатайёрланган қоришмалароддий, бирнечтабоғловчилардантайёрланган қоришмалараралашёкимураккаб қоришмадебаталади.
Боғловчилар қоришманингвазифаси, унга қўйиладиганталаблар, қотишҳарорати - намликрежимиҳамдабиноваиншоотларданфойдаланишшароитларига қарабтанланади.
Вазифасигакўра қурилиш қоришмалари ғишт-тоштеришвайирикўлчамлиэлементлардандеворларниўрнатув қилишучунишлатиладигантериш; суваш, деворблокларивапанелларигаманзарали қатлам қоплашучунфойдаланиладиганпардозлаш; алоҳидахусусиятларгаэгабўлган (намданҳимоялаш, акустик, рентгеннуриданҳимоялайдиганваҳоказо) махсус қоришмаларгабўлинади.
Оддий қоришмаларучунпортландцементлар, пуццоланлипортландцементлар, шлакопортландцементларвамахсуспастмаркалицементлар, масалан, 200 маркали қумлипортландцемент, шунингдекоҳаквагипсбоғловчибўлибхизмат қилади. Гидравликбоғловчиларнитежашва қурилиш қоришмаларинингтехнологикхоссаларинияхшилашучунаралашбоғловчиларкенг қўлланилади.
Оҳак қурилиш қоришмаларидаоҳакхамириёкисутикўринишидаишлатилади. Гипсданасосансувоқ қоришмаларидаоҳакка қўшимчасифатидафойдаланилади.
Қоришмалар қориладигансувтаркибидабоғловчимоддани қотишигазарарлитаъсиркўрсатадиганаралашмаларбўлмаслигикерак. Қоришмаларни қоришучун қувурсувияроқлиҳисобланади.
Оғир қурилиш қоришмалариучунмайдатўлдиргичсифатидатабиий қумларвадалашпати, табиий қумлар, шунингдекзичтоғ жинсларинимайдалаболинган қумлар, енгил қоришмаларучунпемза, туф, шлак қумлариишлатилади. Қумдонасинингэнгкаттаўлчами2,5 ммданкаттабўлмаслигикерак. Қумтаркибидалойқаланишбилананиқланадиганлой, балчиқ вачангсимонзаррачалар 10 % данортиқ бўлмаслигикерак. Шувақтнингўзида, агар қумтаркибидаорганикаралашмаларбўлмаса, утериш қоришмалариучуняроқлидебтопилади.
Қоришмааралашмаларининг қулайтўшалишиучунулартаркибигапластификацияловчи қўшимчаларкиритилади. Цементваоҳак қоришмаларидаминералпластификацияловчи қўшимчасифатидалойсутиёкимайдатуйилганкукункўринишидагилойданфойдаланилади. Бунданташқари қоришмаларгашумақсадларнингўзидамайдатуйилгангидравлик қўшимчалар - трепел, вулқонкуливабошқаларкиритилади. ОрганикпластификаторларсифатидаСДБ, совунлисув (ПМШ), милонафтвабошқалар қўлланилади.
Қишкишароитларда қўллашучунмўлжалланган қоришмалартаркибига қотишнитезлатгичлар, шунингдексувнингмузлашҳароратинипасайтирувчи қўшимчалар (кальцийхлориди, натрийхлориди, поташ, натрийнитративабошқалар) киритилади.
2 -§. Қоришмааралашмаларинингхоссалари, осонётқизувчанлиги, сурилувчанлиги, сувсақлаб қолишҳусусиятлари
Қурилиш қоришмаларимайдадоналибетонҳисобланади, шусабаблибетонларгаўхшаш қурилиш қоришмаларнингхоссалариниўрганишданолдинэндигинатайёрланган қоришмааралашмаларнингхоссалариникўрибчиқишлозим.
Do'stlaringiz bilan baham: |
