ЎҚув-методик қЎлланма ўзсср халқ таълими вазирлиги

Томас Мор
«Утопия»²
(парчалар)

Сизнинг одатда жуда ёввош бўлган қўйларингиз... ҳозир шу қадар еб тўймас ва саркаш бўлиб кетибдики, ҳатто одамларни еб қўймоқдалар, экин майдонлари, уйлар ва шаҳарларни вайрон қилиб, харобазорга айлантирмоқдалар. Қиролликнинг қайси қисмида жуда майнн ва қимматбаҳо юнг етиштириш мумкин бўлса, зодагон аристократларни, ҳатто баъзи аббатларни ўз авлодларидан қолган поместьеларида ҳар йилги ошириб бораётган даромадлари ҳам уларнинг жамият учун фойда эмас, зарур келтирадиган маъносиз, дабдабали ҳаётларини қониқтирмай бошлади. Улар ўзларининг мулкларида экин майдони учун ҳеч жой қолдирмай, ҳаммасини

яйловга айлантирмоқдалар, уйларни бузмоқдалар, шаҳарларни вайрон қилмоқдалар, ибодатхоналарни фақат чўчқа асрайдиган жой қилиб қолдирмоқдалар. Бу ёввош одамлар аҳоли яшайдиган ҳамма жойларни ҳатто бир қарич ерни ҳам қолдирмасдан саҳрога айлантирмоқдалар...
Шундай қилиб, бир очофат, еб тўймас ва ватаннинг шафқатсиз марази ерларнинг чегарасини йўқотмоқда. Бир неча минг акр ерларни ягона девор билан ўраб олмоқда. У ижарачиларни ҳайдаб, уларни маккорлик билан ёки куч билан ҳаттоки шахсий мулкидан маҳрум қилмоқда ёки уни сотишга мажбур қилмоқда. Ҳамма ҳолатда бахтсизларни кўчириш давом этмоқда... Улзр ўзларининг ўрганган, узоқ яшаган жойларидан кўчирилмоқдалар ва қаерга боришларини билмайдилар. Ҳамма рўзғор буюмларини тезроқ сотиш учун арзон баҳоларда сотмоқ-далар. Улар ўзларининг кезиб юришларида бу пулларни тезда йўқотиб қўйиб, ўғирлик қилишдан бошқа ишлари қолмай, хиз-матларига қараб ёки дорга осиладилар ёки қашшоқ ва дайдиларга айланиб кезиб юрадилар. Лекин бунда ҳам улар дайди сифатида ўзларининг бекор юришлари туфайли қамоққа тушмоқдалар, ваҳоланки, улар қизгин равишда ўз меҳнатларини ёлланишига тавсия қилмоқдалар, лекин ҳеч ким уларни ёлламайди, чунки хеч нарса экилмайдиган жойда, уларнинг ўрганган деҳқончилик меҳнатларига эҳтиёж қолмаган. Авваллари ўша ерларни ишлаш ва экин экиш учун талаб қилинган кўп ишчи кучи ўрнида, ҳозирги пайтда эса битта ит ёки чўпоннинг бўлиши кифоядир.