Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни

dastlabki markaziy bank 1960 
yil Shvedsiyaning Stokgolom shaxrida tashkil etilganligi 
qayd qilingan ushbu bankr oltin tangalar ostida depozit setifikatlarini momilaga chiqarilgan makur depozit sertifikatlari 
butun Shvesiya hududida tulov vositalarini bajargan bulib taqdim qiluvchiga oltin tanga berilishi bilin kafolatlangan 
Dastlabki emission bank 1694 yilda Angilya banki sifatida tashkil etilgan bulib, ushbu bank muomilaga pullarni emissiya 

---

qilish va banklarning tijorat veksellari ruyxatga olish bilan shug’ullangan Milliy iqtisodiyotning rivojlanishi mamlakatlar 
urtasiga xalqaro savdo va hisob kitoblarning rivojlanishi markaziy bank zimasiga qushimcha vazifalarni yuklash 
zaruriyatini keltirib chiqadi endi markaziy banklar emission bankvazifasini bajarishdan tashqari mamlakatda keredit 
muassasalari tartibga solish iqtisodiyotda pul-kredit siyosatini amalga oshirish bilan shug’ullanadi . 
Davlat mamlakat milliy valyutasini muomilaga chiqarish uni taryibga solish kredit muassasalarini faoliyatini 
nazorat qilish hisob-kitoblarini tashkil etish bilan bog’liq qator qonunlarni qabul qiladi shu tarzda davlat kredit 
muassasalari faoliyatini tashkil etish va pul muomilasini amalga oshirish buyicha barcha ishlarni tuliq o’z quliga oladi. 
Markaziy bankning tashkil topish shakillariga etibor qaratadigan bulsak ular davlat kapitali asosida tashkil topgan 
Markaziy banklar (Buyuk Biritaniya, Yevropa ittifoqi, Rassiya) aksiyadorlik shaklidagi markaziy banklar (AQSH, 
Italiya) aralash kapital ishtirokida markaziy banklar (Yaponiya Belgiya) kurinishida vujudga kelgan .Ayrim markaziy 
banklar dastlab aksiyadorlik shakliga tashkil etilib keyinchalik davlat tomonidan milliylashtirilgan takidalash joizki 
markaziy banklar qanday tashkil topgan bo’lishidan qatiy nazar ular o’z vazifalarini davlat bilan o’zaro kelishuv va ularni 
siyosatlarini hamohang tarzda olib boradi ayniqsa ularning o’zaro yaqinligi mamlakatlar o’rtasida iqtisodiy aloqalar 
rivojlanishning zamonaviy bosqichida juda chuqurlashdi.Markaziy bank davlat bilan juda yaqin aloqada faoliyat yuritsa 
mamlakatda pul kredit siyosatini amalga oshirishda davlatdan mustail bulish juda nuhim hisoblanadi .Agar davlat 
markaziy banklar pul kredit siyosatida bevosita almashsa ularga pul kredit siyosatini amalga oshirish buyicha zarur 
darajadagi mustaqillikni bermasa mamlakat milliy valyutasi va pul muomilasi barqarorligini taminlashda qator 
muammolar vujudaga kelgan . Shujixatdan Markaziy banklar iqtisodiy va huquqiy jihatdan mustaqil hisoblanadi, ularning 
davlatga bog’liqligi yoki mustaqilligi turli mamlakatlarda turlichadir. Odatda mamlakat parlamentiga hisobdor bulgan 
Markaziy banklar ko’proq mustaqil hisoblanadi (AQSH Rossiya O’zbekiston) mamlakat moliya vazirligiga hisobdor 
bo’lgan Markaziy banklar mustaqilligi nisbatan pastroq hisoblanadi dunyoda bunday banklar kupchilikni tashkil etadi 
.Markaziy bank pul-kredit siyosatini amalga oshirishda u yoki bu darajada davlatdan davlatdan mustaqil bo’lgani bilan 
o’zining pul-kredit siyosati orqali hukumatning ijtimoiy iqtisodiy rivojlanish rejasini siyosatini qullab-quvotlashga va 
belvosita va bilvosita hisoblanadi .Shunday ekan markaziy bank tomonidan amalga oshirilayotgan pul-kredit siyosati 
hukumating makro iqtisodiy darajadagi siyostini amalga oshirish nuqtai nazardan ishlab chiqilishi va amalyotga joriy 
etilishi lozim buladi . 

---