Ўқув фанининг долзарблиги ва олий касбий таълимдаги ўрни

13.3. O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankning naqt pul muomalasi buyicha asosiy vazifalari 
O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki tulov vositasi sifatida banknotlar va tangalar kurinishidagi naqt pul 
belgilarini muomilaga chiqarish va muomiladan qaytarib olish bo’yicha mutloq huquqga ega. 
Shunga muvofiq muomilada naqt pul chiqarish ularni saqlash momiladan qaytarib olishva momila uchun yaroqsiz 
xolatga kelgan pul belgilarini yangi pul belgilariga almashtirish vazifalarini bajaradi shuningdek momilaga chiqarilgan 
pul belgilarini saqlash Makaziy bank rezerv fondlarini tashkil etadi va ular buyicha pul mablaglarining tarkibiy qismlarini 
yani bankot va tangalar kurinishidagi limitlarini belgilaydi tijorat banklarini aylanma kasalarining xam qoldiq limitlari 
xam Markaziy bank tomonidan o’rnatiladi. 
Markaziy bank Respublika banklarida pul momilasini va kassa ishlarini tashkil etish xamda ularning bugalteriya 
xisobini yuritish bilan bog’liq barcha meyoriy xujatlarni ishlab chiqadi..Markaziy bank uzining asosiy maqsadini tula 
qonli bajarish yani pul momilasini barqaror saqlab turishda xamda milliy valyutaning barqarorligini taminlash uchun pul 
momilasi xolatini mutasil o’rganadi va taxlil qiladi hamda ularnini mustaxkamlash uchun amaliy choralar kuriladi asosiy 
naqt pul oqimlari tijorat banklari kassalari utganligi uchun Respublikamizda faoliyat yuritayotgan tijorat banklarining 
naqt pul momilasi bilan bog’liq faolatini tartibga soladi va nazorat qiladi Markaziy bank tomonidannaqt pul momilasini 
tartibga solish maqsadida tijorat banklari va ularning mijozlari uchun majburiy bulgan quyidagi talablar o’rnatilgan. 
a)
kassa operatsiyalarini amalda oshirish tartibi 
b) tijorat banklari kassalariga naqt pullarni topshirish 
c) tijorat banklari aylanma kassalariga limit o’rnatish tartibi 
d) tijorat banklari aylanma kassalari mustahkamlash uchun zaxira pullarini tashkil qilish tartibi 
e) tijorat banklari kassa aylanmalarini xom chut qilish tartibi 
f) xujalik subktlarini naqt pul tushumalarini ikassasiya xizmati tomonidan tijorat banklari kassalariga topshirish tartibi 
g) banknotlar va monetalarni tulovga yaroqlilik qobilyatini aniqlash tartibi 
h) xujalik subektlarini kassalari qoldig’iga limit o’rnatish tartibi 
i) naqt pul bilan hisob-kitob qilish tartibi 
j) kassa operatsiyalaring bug’alteriya hisobi 
k) chakana savdo korxonlariga naqt pulsiz hisob kitob qilish tartibi . 

---

Markaziy bank va ularning hududiy Bosh boshqarmalari (HBB) zimasiga Qaraqalpogiston Respublikasi, viloyatlar 
Toshkent shaxrida pul momilasini tashkil etish, tijorat banklari naqt pul bilan bog’liq faoliyatini muvofiqlashtiradi va 
monitorning yuritadi .Bank muosasalariga kelib tushgan pul birliklari va tangalarining qayta sanalishi tulovga yaroqli 
eskirilg hamda yaroqsiz, yani tulov qobilyatini yuqotgan pul birliklarini toifalarga ajratilgan xolda saralash, taxlash, 
tegishli ravishda o’rab bog’lash va qayta muomilaga chiqarilishi kabi ishlarning sifatini yanada oshirish yuzasidan 
Markaziy bankning barcha muassasalari va tijorat bank bulimlariga doimiy ravishda tegishli kursatmalar berib 
boriladi.Pul birliklarining