ЎҚув адабиёти овқатланиш

Муайян аъзолар ва тизимларни максимал даражада аяш ва уларни машқ қилдиришни қўшиб юбориш. Аяшнинг асосий турлари механик, кимёвий ва иссиқлик усулларидир.

М е х а н и к а я ш қуйидагиларни қамраб олади:

• 
  хом-ашёга ишлов бериш пайтида дағал ўсимлик клетчаткалари ва тўқималарини олиб ташлаш ва овқатланишда анзур пиёзи, турп, оқбош карам каби маҳсулотлардан воз кечиш;
  
• 
  майдалаш, қирғичда қириш, кўпиртириш, буғда пишириш ҳисобига маҳсулот (таом)нинг консистенциясини яхшилаш;
  
• 
  таомнинг зичлашиши ва қуриб қолишига йўл қўймаслик (таомларни тайёрланган заҳоти истеъмол қилиш).
  

Овқатланишдаги к и м ё в и й а я ш тартибида эфир мойлари манбалари (пиёз, саримсоқ, редис), экстрактив моддалар манбалари (бирламчи шўрвалар ва қайнатмалар), пероксидлар ва альдегидлар манбалари (қовурилган ва фритюрда (кўп ёғда) тайёрланган маҳсулотлар), углекислота манбалари (газланган ичимликлар), концентрацияланган органик кислоталар манбалари (сиркалар, маринадлар ва ҳоказо), алкоголли ичимликлар, шунингдек, аччиқ чой ва қаҳва қўлланилмайди.
Т е р м и к а я ш эса таомларни 15 ... 60 ºС ҳароратда тайёрлаш ҳисобига таъминланади.
Замонавий тасаввурларга кўра, у ёки бу аъзони узоқ вақт аяш беморнинг клиник ҳолати яхшиланишига эмас, балки патологик жараённинг чуқурлашишига олиб келади. Шу сабабли ҳам шифокор касаллик динамикасини диққат билан назорат қилиши ва у ижобий ривожланган тақдирда унчалик аёвчан бўлмаган рационга шу тарзда ўтказиши керакки, бемор тузалиб чиқиши арафасида унчалик қатъий бўлмаган парҳез овқатланишига тайёр бўлсин. Бундай ҳолда оптимал вариант – беморнинг умумий стол (№ 15)га бириктирилишини тавсия қилишдир. Клиник мақсадларга биноан қатъий чекланган (аёвчи) столни узоқ вақт қўллаш зарурати туғилганида мавжуд машқ қилдирувчи тизимлардан бирини, айтайлик, “зигзаг”ларни қўллаш мақсадга мувофиқ бўлади.

2. 
   Бемордаги моддалар алмашинувининг носпецифик ўзига хосликларини ҳисоблаш. Овқатнинг ошқозон-ичак йўлларида ва ҳужайралар даражасида тўлақонли ишловдан ўтиши ва сўрилишини, шунингдек, мослаштирувчи-муҳофазаловчи жараёнларни таъминловчи фермент тизимларининг сусайиши мутлақо яхши сифатли ва хавфсиз озиқ- овқатлардан фойдаланишни зарурлигини тақозо этади. Тез айнийдиган маҳсулотлардан фойдаланишга фақат уларнинг яроқлилик муддатини бошланғич давридагина руҳсат берилади.
   
3.