ЎҚув адабиёти овқатланиш

Консерваланган озиқ-овқат маҳсулотлари турлари. Озиқ-овқат маҳсулотларини консервалаш – бу узоқ муддатли (ушбу гуруҳдаги оддий маҳсулотларга нисбатан) сақлашда маҳсулотларни айнишдан сақлаш учун мўлжалланган ишлов беришдир. Айниш, асосан, микроорганизмларнинг ҳаёт фаолияти натижасида, шунингдек, маҳсулотларнинг таркибига кирувчи айрим ферментларнинг ножўя фаоллиги оқибатида юзага келади. Консервалашнинг барча усуллари микробларни қириш ва ферментларни парчалаш ёки уларнинг фаоллиги учун ноқулай шароит яратишга қаратилади.
Маҳсулотларни сақлаш муддатини узайтиришга қаратилган барча ишлов бериш усулларини консервалаш омилига боғлиқ равишда бир нечта гуруҳга бўлинади.

1. 
   Юқори ҳарорат таъсири:
   

• 
  стерилизация, шу жумладан, ташқи иситиш ва юқори частотали токлар;
  
• 
  пастеризация.
  

2. 
   Паст ҳарорат таъсири:
   

• 
  совутиш;
  
• 
  музлатиш.
  

3. 
   Қуритиш:
   

• 
  табиий (қуёш нурида);
  
• 
  сунъий (камерада);
  
• 
  вакуумли;
  
• 
  Лиофилли (сублимацион
  

4. 
   Ионловчи радиация.
   
5. 
   Осмотик босим оширилиши:
   

• 
  ош тузи киритилиши;
  
• 
  шакар киритилиши.
  

6. 
   Водород ионлари концентрацияси оширилиши:
   

• 
  маринадлаш;
  
• 
  тузлаш.
  

7. 
   Кимёвий ва биологик моддаларни киритиш:
   

• 
  консервантлар;
  
• 
  антиоксидантлар.
  

8. 
   Аралаш усуллар:
   

• 
  дудлаш;
  
• 
  пресервалаш.
  

Консервалашнинг ҳамма усулларида ҳам, одатда, энг аввало озиқ-овқат маҳсулотларига қўшимча ишлов берилади – сараланади, ювилади, ейилмайдиган ёки кам ейиладиган қисмлари (сабзавот ва меваларнинг пўсти ва уруғлари, гўштларннинг суяклари, ичак-чавоқлари ва бириктирувчи тўқималари, балиқларнинг тангачалари ва ичак-чавоқлари ва ҳоказо)дан тозаланади, бу эса маҳсулотнинг дастлабкисига нисбатан озуқавий қиймати ошишини таъминлайди. Маҳсулотларни кўпинча қайноқ сувга ботиб олинади.
Юқори ҳарорат ёрдамида озиқ-овқат маҳсулотлари таркибидаги ферментларнинг нофаоллаштирилиши ва микроорганизмларнинг йўқотилиши таъминланади.