ЎҚув адабиёти овқатланиш гигиенаси фани бўйича ўҚув қЎлланма профессор Г. И. Шайхова таҳрири остида

ВАЗИЯТЛИ МАСАЛАЛАР
1. Овқатдан заҳарланишда санитар-эпидемиологик текшириш ўтказилганда ресторанда тайёрланган винегрет орқали овқатдан заҳарланиш ўчоғи (сальмонеллез) эканлиги гумон қилинди. Бактериологик текширувда ярим тайёр маҳсулот ҳам, ошхона жиҳозларида ҳам салмонеллалар аниқланмади. Винегретни салмонеллалар билан зараланишига сабабчисини аниқланг.


АМАЛИЙ КЎНИКМАЛАР
1. ДСЭНМга келган шошилинч хабарномага асосан овқатдан захарланиш ҳолатини таҳлил қилинг.
Мақсад: Талабаларда ДСЭНМ овқатланиш гигиенаси бўлими шифокори иш режасини режалаштиришда қўлланадиган асосий режа турларини кўрсаткичларни ўргатиш.

№	Бажариладиган босқичлар:	Бажарди	Бажара олмади
1	Шошилинч хабарнома билан танишиш	20	0
2	Биринчи ёрдам берган врач билан боғланиш	20	0
3	Клиника билан боғланиш	20	0
4	Лаборатория билан боғланиш	20	0
5	Материалларга асосланиб якуний хулоса тузиш	20	0
	жами	100	0

масимал балл-100


2. Маҳсулотда ботулизм заҳари борлигини аниқлаш усулини айтинг, марҳамат қилиб бир вақтнинг ўзида экзаменатор эшитиши учун қилаётган ишингизни овоз чиқариб бажаринг.
Мақсад: Талабаларда ДСЭНМ овқатланиш гигиенаси бўлими шифокори иш режасини режалаштиришда қўлланадиган асосий режа турларини кўрсаткичларни ўргатиш.

№	Бажариладиган босқичлар:	Бажарди	Бажара олмади
1.	Текшириладиган маҳсулотдан фильтрат тайёрланади:	20	0
2.	0,1 мл фильтрат текширилувчи лаборатория ҳайвони ҳамда контрол ҳайвон қорнига юборилади.	20	0
3.	Контрол ҳайвонга ботулизмга қарши зардоб юборилади.	20	0
4.	1 суткадан кейин хулоса берилади.	20	0
5	Хулоса	20	0
	Жами	100	0

максимал балл-100


ТЕСТ САВОЛЛАРИ
1. Чўзилувчанлик касаллиги билан зарарланган нонни истеъмол қилинганда одамда нима бўлади:

1. овқат токсикози

2. 
   овқатдан заҳарланиш
   
3. 
   картошка касаллиги
   
4. 
   дамлаш ҳолати
   
5. 
   қусиш ҳолати
   

2. Фазин сабаб бўлган овқатдан заҳарланишнинг таснифидаги ўрни:

1. 
   нобактериал заҳарланиш
   
2. 
   бактериал токсикозлар
   
3. 
   токсикоинфекциялар
   
4. 
   фузариотоксикозлар
   
5. 
   токсикозлар
   

3. Фазин сабаб бўлган овқатдан заҳарланиш кўпинча қайси маҳсулотларда учрайди:

1. 
   бодринг
   
2. 
   картошка
   
3. 
   ловия
   
4. 
   тухум
   
5. 
   буғдой
   

4. Салонин сабаб бўлган овқатдан заҳарланиш қайси маҳсулотларни истъемол қилганда учрайди:

1. 
   чириётган картошка
   
2. 
   ловия
   
3. 
   балиқ
   
4. 
   буғдой
   
5. 
   ўсимтали картошка
   

5. Амигдалин сабаб бўлган овқатдан заҳарланиш қайси маҳсулотлар истъемол қилинганда учрайди:

1. 
   сабзи
   
2. 
   картошка
   
3. 
   аччиқ бодом данаги
   
4. 
   чечевица
   
5. 
   лавлаги
   

6. Овқатдан заҳарланишга кирмайди:

1. 
   эрготизм
   
2. 
   сальмонеллезлар
   
3. 
   овқатга заҳар қўшиш
   
4. 
   микоталар
   
5. 
   токсикоинфекциялар
   

7. Оқ поганка "Қурбақасалла" аманитинларининг токсик хусусиятлари:

1. 
   гепатотропиклик ва нейротропиклик
   
2. 
   аллергенлик
   
3. 
   нейротоксик
   
4. 
   гепатотропик
   
5. 
   нефротоксик
   

8. Бужур қўзиқориннинг гиромитрин токсини таъсири:

1. 
   нейротроп
   
2. 
   гепатотропик, нейротроп
   
3. 
   нейротоксик
   
4. 
   гепатотропиклик, нефротоксик
   
5. 
   нефротоксик
   

9. Гепатотропиклик таъсири натижасида сариқлик чиқариш бўлган заҳарли қўзиқорин:

1. 
   қурбакасалла
   
2. 
   мухоморлар
   
3. 
   бужур
   
4. 
   смарчок
   
5. 
   оқ қўзиқорин
   

10. Келтирилган жавоб вариантлари орасида мухомор қўзиқорини токсини кўрсатинг:

1. мускарин

2. 
   аманитин
   
3. 
   гирометрин
   
4. 
   эрготизм
   
5. 
   амигдолин
   

ЎРГАТУВЧИ ДАСТУРЛАР
1. Овқатдан заҳаpланиш илмининг pиволанишидаги бешта давpи:
1. Амалий маълумотлаp давpи;
2. Кимё давpи;
3. Птомиалин давpи;
4. микpобиология давpи;
5. замоновий pивожланиш давpи;
2. Овқатдан захаpланишнинг учта гуpухи:
1. Микpобли;
2. Микpобсиз;
3. Кам ўрганилган;
3. Патогенетик белгиси бўйича микpобли овқатдан заҳаpланишнинг учта туpи:
1. Токсикоинфекциялаp;
2. Токсикозлаp;
3. Микстлаp;
4. Токсикозлаpнинг икки туpи:
1. Бактеpиотоксикозлаp;
2. Микотоксикозлаp;
5. Hобактеpиал овқатдан заҳаpланишнинг 3 туpи:
1. Табиий заҳаpли маҳсулотлаpдан;
2. Айpим ҳолатлаpда заҳаpли хусусиятлаpга эга бўлган маҳсулотлаpдан;
3. Кимёвий моддалаp қўшимчалаpидан заҳаpланиш;
6. Овқат токсикоинфекцияси 5-та муаян хусусиятлаpи:
1. Тўсатдан бошланиши ва инкубация давpи,биpданига кўпчилик касалланиши;
2. Хасталикнинг овқат истеъмол қилиниши билан боғликлиги;
3. Касалликнинг заpаpланган маҳсулот таpқалган майдон билан чегаpаланганлиги;
4. Заpаpланган маҳсулот истеъмолдан олиниши билан касаллик таpқалишини тўхташи;
5. Маҳсулот таpқалиш майдонига қаpаб касалликнинг оммавий ёки оилавий тусда бўлиши;
7. Сальмонеллезнинг катта ёшдаги кишилаpда учpайдиган учта клиник шакли:
1. Гастpоэнтеpик;
2. Тифоид;
3. Септик;
8. Сальмонеллезнинг болалаpда учpайдиган 5-та шаклини санаб беринг:
1. Диспептик;
2. Колитли;
3. Ўпка;
4. Вабосимон;
5. Септик;
9. Сальмонеллез олдини олишнинг 5-та асосий талаблаpи кетма кет санаб беринг:
1. маҳсулотлаpга биpламчи ишлов беpишда санитаpия-гигиена талаблаpига тўла pиоя қилиш;
2. маҳсулотлаpни муздан эpитишда, ивитишда гигиеник талаблаpга pиоя қилиш;
3. маҳсулотлаpни ташишда ва қайта ишлашда совуш манбаъсидан фойдаланиш;
4. хом-ашё, яpим таёp ва таёp маҳсулотлаpни совуқ ҳолатда
сақлаш;
5. хаp биp маҳсулот ва таомлаp учун белгиланган сақлов муддатига pиоя қилиш;
10. Колибактеpиал токсикоинфекция лабоpатоp ташхисининг 3-та асосий туpини санаб беринг:
1. Маҳсулотлаpни бактеpиал текшиpиш;
2. Нажасни бактеpиал текшиpиш;
3. Бемоpда агглютинация pеакцияси;


НАЗОРАТ САВОЛЛАРИ
1. Овқатдан заҳарланиш тушунчасини тушунтириб беринг?
2. Овқатдан заҳарланиш таснифи санаб беринг?
3. Овқатдан заҳарланиш ўчоғида даволовчи шифокорнинг вазифалари тартиб санаб беринг?
4. Овқатдан заҳарланишда биринчи ёрдам кўрсатиш тартибини тушунтириб беринг?
5. Овқатдан заҳарланишда шошилинч чора-тадбирлар мажмуаси санаб беринг?
6. Овқатдан заҳарланишни келтириб чиқарувчи сабабларни аниқлаш тартибини тушунтириб беринг?
7. Микробсиз табиатли овқатдан заҳарланиш турларини санаб беринг?
8. Микробли табиатли овқатдан заҳарланиш турлари айтиб беринг?
9. Овқатдан заҳарланиш баённомасини тўлдиринг?
10. Заҳарли хусусиятга эга бўлган ҳайвон ва ўсимлик маҳсулотларига мисоллар келтиринг?