ЎҚув адабиёти овқатланиш гигиенаси фани бўйича ўҚув қЎлланма профессор Г. И. Шайхова таҳрири остида

III. Этиологияси аниқ бўлмаган овқатдан заҳарланиш

1. 
   Алиментар пароксизмал-токсик миоглобинурия (Гаффский касаллиги);
   
2. 
   Кашин-Бек касаллиги.
   

Юқорида келтирилган таснифлаш тури заҳарланишнинг сабаби ва ўзига хос хусусиятини, бундан ташқари қўлланиши лозим бўлган чора-тадбирларни аниқ амалга оширишга имкон беради. Қуйида Ф.Е.Будяган томонидан келтирилган “Овқатдан заҳарланишларнинг келтириб чиқарувчи этиологик омиллар” таснифномаси келтирилган (3.1. жадвал).
3.1.жадвал
Овқатдан заҳарланишларнинг келтириб чиқарувчи этиологик омиллар (классификацион чизма)

Микроб чақирувчи			Кимёвий бирикмалар	Ўсимликлар ва уларнинг таркибий қисмлари	Ҳайвонлар ва уларнинг аъзолари	Этиологияси аниқ бўлмаган заҳарланиш
Инфекциялар	Токсикоинфекциялар	Токсикоз
Бактерилар (бактериозлар) Вируслар (вирозлар) Замбуруғлар (микозлар)	Бактерилар: сальмонеллалар, ичак таёқчаси, протей, перфригенс, цереус	Бактериялар: стафилококк, ботулинус. Замбуруғлар: Fusarium sporotrichioides, Fusarium sporotrichinella, var.paol, Fusarium gramineurum, Clariceps purpurea, stromatinia temulenta	Неорганик: мис, симоб, қўрғошин, руҳ, мышьяк, азот кислоталари Органик: ДДТ ГХЦГ, анабазин, никотин ва бқ. қишлоқ хўжалиги заҳарли кимёвий моддалари. Металлоорганик: тетраэтилқўрғошин, этиленмеркурхлорид.	Ёввойи ўсимликлар: замбуруғлар, ёввойи ўсимликларнинг уруғлари, атропин сақловчи ўсимликлар ва бошқа ёввойи ўсимликлари. Маъданий: меваларнинг аччиқ данаги, хом ловия, картошка	Балиқлар (маринка, минога, сўзанбалиқ, мидия); сўйилган ҳайвонларнинг ички секреция безлари (буйрак учти, ошқозон ости)	Гаффско – юксовский касаллиги, тарбуздан заҳарланиш ва бқ.

1.