Ҳуқуқ кафедраси

Бу ижтимоий-иқтисодий аҳвол:
Биринчидан, арабларнинг катта-кичик қабила ва уруғларга бўлиниб кетиши улар ўртасидаги доимий ўзаро урушларнинг асосий омилига айланганлиги туфайли фақатгина вайроналик келтирмоқда эди.
Иккинчидан, қўшни давлатлар – Византия империяси, Сосоний Эрони ва Ҳабашистон Арабистон ярим оролида сиёсий бирликнинг йўқлигидан фойдаланиб доимий равишда бу ўлкага ҳужум қилардилар.


3 .1.2-Чизма
Араб давлатини вужудга келтириш халқнинг кучини ташқи босқинчиларга қарши кураш учун бирлаштириш ҳамда ўзаро ички урушларга барҳам бериш вазифасини ҳал этиш лозим эди. Бундай сиёсий бирлашув фақатгина яккахудолик дини орқалигина амалга оширилиши мумкин эди. Чунки VII асрда Арабистонда кўпхудолик динлари мавжуд эди.
Ханафийликнинг марказий ғоясини – якка худога ишониш, қабила худоларига ва маҳаллий худоларга сиғинишдан воз кечиш ташкил этарди. Ханафийлар арабларни “оғир аҳволдан қутқарувчи халоскор”нинг келишини башорат қиларди.
Арабистон ярим оролининг Макка, Мадина, Тоиф, Хайбар сингари бир қанча шаҳарлари орасида Макка карвон йўли марказида жойлашганлиги сабабли унинг ҳамма томони тоғлар билан ўралган, шаҳарни ташқи ҳужумдан ҳимоя қилиш учун дарага соқчилар қўйилишининг ўзи кифоя эди. Каъбага бора-бора араблар Маккани Аллоҳнинг қудрати билан яратилган, муқаддас жой деб баён этган ва айлантирган. Савдо-сотиқ туфайли Макка тараққиётининг ўсишига олиб келди. Аммо Жанубий Арабистонни эгаллаб турган босқинчи ҳабашлар 570 йилда Маккага қарши ҳужум қилади, шаҳар аҳолиси шаҳарни ташлаб кетишга ҳаракат қилишади. Аммо қуйидаги 2 муҳим сабаб Маккани ҳужумдан сақлаб қолади:
3.1.3-Чизма

Натижада (Қуръоннинг “Фил” сурасида унинг сабаблари аллоҳ қўллаб-қувватлаганлиги деб баён этилган). Маккадаги қурайш қабиласи шарафли “ал-илоҳи”, худо ёрлақаган қабила номини олди. Макка зодагонлари ичида Абад ал-Муталлиб (Муҳаммад Пайғамбарнинг бобоси) ҳабаш лашкарбошчиси билан учрашганлиги туфайли энг катта обрў қозонди. У ҳабашлардан келган ўлжанинг талай қисмини ўзига олди. Бу йўқсил қабиладошларига хайр-эҳсон қилиш имконини берди. Муҳаммад Пайғамбар аждодлари обрўси баланд бўлганлиги туфайли ҳам бу муҳим роль ўйнайди. Лекин Европага ўтиладиган савдо йўллари қароқчилар туфайли Маккани айланиб ўтишга мажбур бўлган. Натижада Макка зодагонлари судхўрликни кучайтирган. Бундай аҳволдан қутулиш йўли араб қабилаларини бирлаштириш асосида ягона, кучли давлат барпо этиш орқали жаҳон майдонига чиқиш эди. Буни яккахудолик ғояси билангина амалга ошириш мумкин эди. Шундай шароитда Ислом дини вужудга келган. Унинг асосчиси кейинчалик Пайғамбар (Расулуллоҳ) деб ном олган Муҳаммад ибн Абдуллоҳ (570-632) бўлди.