Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

 
5. Ijtimoiy himoya funktsiyasi.
Baho ayrim aholi toifalarini kambag`al-
likdan saqlash vazifasini o`taydi. Odatda, aholining nochor va muhtoj qatlamlariga 
tovarlar arzonlashtirilgan baholarda sotiladi. Bular ijtimoiy dotatsiyalangan baholar 
bo`lib, ularni moliyaviy jihatdan davlat byudjeti yoki byudjetdan tashqari 
mablag`lar ta`minlaydi. Dotatsiyalangan baholarni davlat belgilaydi. 
 
10.3. Bahoning turlari va tarkibi 
Bozor iqtisodiyotining o`ziga xos tizimi borki, u o`zaro bog`langan, bir-
birini taqozo etuvchi, ammo turli maqsadlarda qo`llanuvchi baholar majmuasidan 
tashkil topadi. Bahoning shakllanish jarayoni murakkab bo`lib, uning 
ishtirokchilari g`oyat ko`pchilikni tashkil etadi. Baholar turli vazifalarni 
bajarganligi sababli ham ularning turi ko`p. 
Baholarning asosiy turlariga quyidagilar kiradi: 
1. Ulgurji baholar.
Tovarlar ko`tarasiga katta miqdorda sotilganda bu 
baholardan foydalaniladi. Bunday bahoni asosan ulgurji savdo-sotiq olib 
boriladigan savdo markazlarida uchratish mumkin. 
2. Chakana baholar.
Tovarlar bevosita iste`molchilarga sotilganda 
foydalaniladi. Bu baho o`z ichiga tovar ulgurji narxini, chakana savdo 
tashkilotchilarining xarajati va foydasini oladi. 
3. Nufuzli baholar.
Bu baholardan obro` talab iste`molchilarga tovarlar 
sotilganda va xizmatlar ko`rsatilganda foydalaniladi. 
4. Dotatsiyali baholar.
Bunda tovarlar davlat byudjeti hisobidan 
arzonlashtirilgan baholarda olinadi. 
5. Davlat baholari.
Bu ishlab chiqaruvchilarga davlat tomonidan buyurtma 
berilganda qo`llaniladi. 
6. Mavsumiy baholar.
Bu mavsumiy ishlab chiqariladigan tovarlarga 
belgilanadi. 

---

147 
7. Milliy va jahon baholari.
Alohida tovarning baynalmilal xarajatlari. 
Bunda jahon bozoridagi talab va taklif nisbati hisobga olinadi.