Usmanova N. Yu. Iqtisodiyot va moliyaviy menejment

8. Standart baholar.
Xaridor cho`ntagidagi pulga qarab, ma`lum davrgacha 
o`zgarmaydigan qat`iy standart narxlar qo`llaniladi. 
9. Preyskurant baholar.
Bu baholar sotuvchi uchun mo`ljal baho, xaridor 
uchun bildirishlik yoki ma`lumot baho hisoblanadi. 
Ishlab chiqargan mahsulotni sotish uchun muzoqaralarga tayyorgarlik 
ko`rish mobaynida tadbirkor eng avvalo, o`zi uchun maqbul bo`lgan baho 
ko`rsatkichlarini aniqlashga harakat qiladi. Shu maqsadda u bahoni uchga ajratadi. 
Ya`ni maksimal (eng yuqori), minimal (eng past) va obyektiv baho. 
Maksimal baho (sotuvchi nuqtai nazaridan) – bu muzokaralarni shu bahodan 
boshlash mumkin bo`lgan ko`rsatkichidir. 
Minimal baho (qo`shilishi mumkin bo`lgan eng past baho) – bu tovar 
narxining shunday ko`rsatkichiki, tadbirkor muzokaralar davomida undan 
tushmaslikka harakat qiladi. 
Obyektiv baho – bu tarkibida o`rtacha sifat ko`rsatkichlariga ega bo`lgan u 
yoki bu tovarning o`rtacha bahosidir. 
Bahoning iqtisodiyotdagi o`rni beqiyos katta bo`lganidan uning har bir 
turidan oqilona foydalanish tadbirkorlik uchun muhim ahamiyatga ega. Shu sababli 
korxonalar va firmalar narx belgilashga katta e`tibor beradilar. Ular o`zlarining 
narx strategiyasini ishlab chiqishda quyidagi maqsadlarni ko`zlaydilar: 
✓
tovar sotishni ko`paytirish; 
✓
ko`proq foyda olish; 
✓
o`rnini muayyan mavqeini saqlab qolish. 
Tovar sotishni ko`paytirishdan uch natija kutiladi: a) tovar sotishni 
ko`paytirish orqali bozorda o`z hissasini oshirish, imkon bo`lganda bozorni o`z 
nazoratiga olish; b) har bir tovarni (tovar birligini) sotishdan tushadigan foydaning 
kamayishiga rozi bo`lgan holda tovarlarni ko`plab sotish orqali keladigan yalpi 
foydani oshirish; v) tovarni ko`p sotish natijasida uning hajmiga nisbatan savdo-
sotiq xarajatlarini qisqartirish. 

---

148 
Bozordan raqiblarni surib chiqarib, o`z mavqeini mustahkamlash uchun 
firmalar maxsus narx qo`llaydilar, uni