Uslubiy majmua

Tafakkur shakllari
– tushuncha, hukm va xulosa chiqarishdan iborat bo‗ladi. Bular hammasi 
ob‘ektiv borliqning, predmet, hodisalarning mavhum tafakkurda ifodalanish shaklidir. 
Mantiqiy usul
– uning yordamida bayon etilgan mulohazalarga asoslanib tafakkur shakli 
muayyan tipdagi buyumlar munosabatini aks ettiradi. 
Tafakkur qonunlari
– chin bilimga erishish maqsadiga xizmat qiladigan to‗g‗ri fikrlashning 
aniq normalaridir. 
Arastu
(er. av. 384 – 322 y.) – mantiqni mustaqil Fan sifatida asoslab bergan qadimgi yunon 
mutafakkiri. 
Stoya maktabi
– qadimgi yunonistonda er.av. IV asrdan – eramizning II asriga qadar faoliyat 
yuritadi. Stoya maktabi vakillari tafakkurning shakl va qonunlarini o‗rganuvchi fanni birinchi 
bo‗lib «Mantiq‖ deb atadilar. 

---

240 
Al-Farobiy
(873-950) – o‗z asarlarida mantiq masalalarini keng ravishda izchil tadqiq etgan 
Markaziy Osiyolik mutafakkir. 
Mantiqiy qonunlar
– inson tafakkurigagina xos bo‗lgan, inson tafakkurida turli fikr, mulohaza, 
muhokamalar munosabatidagina amal qiladigan qonunlardir. 
Ayniyat qonuni
– har bir fikr, muhokama aniq, ravshan bo‗lishini o‗zida ifodalaydigan mantiqiy 
qonun. 
Ziddiyat qonuni
– ziddiyatga yo‗l qo‗ymaslikni talab etuvchi, fikriy ziddiyatning oldini olishga 
qaratilgan mantiqiy qonun. 
Uchinchisi istisno qonuni
– tushunchaning ikki zid munosabatini ifodalaydigan mantiqiy 
qonun. 
 Etarli asos qonuni
– fikrlashning isbotli, ishonarli bo‗lishini talab etuvchi mantiqiy qonun. 
Tushuncha
– buyumlarning umumiy va muhim belgilarini inson ongida yaxlit aks ettiruvchi 
tafakkur shakli. 
Analiz
– tadqiq etiluvchi ob‘ektni fikran tarkibiy qismlarga ajratish usuli.