Uslubiy majmua

Dunyoqarashni shakllantirish funksiyasi
 insonning dunyoga munosabati, uning o„z-
o„zini va o„zini qurshagan borliqni tushunishi, shuningdek turli voqealar, hodisalarni va o„z 
burchini qanday talqin qilishi avvalo va bevosita uning dunyoqarashiga bog„liq bo„ladi.
YUqorida ko‗rsatib o‗tilganidek, inson dunyoqarashida e‘tiqodlar va bilimlar, tuyg‗ular va 
emotsiyalar, oqilonalik va irratsionallik, tajriba, intuitsiya va hokazolar chambarchas bog‗lanadi. 
Ayni shu sababli falsafasiz dunyoning yaxlit manzarasini yaratish mumkin emas, chunki, 
«hamma narsaga aralashadigan» falsafagina dunyoqarashning o‗zaro bog‗lanmagan turli 

---

165 
«parchalari»ni birlashtirib, shu tariqa odamlarning butun borliqqa nisbatan umumiy, izchil va 
mantiqan to‗g‗ri munosabatini yaratish imkonini beradi. Bunda falsafa ayrim ikir-chikirlar, 
ahamiyatsiz tafsilotlarni mavhumlashtiradi va umumiy aloqalarga, turli narsalar va hodisalar 
xossalarining birligiga e‘tiborni qaratadi va shu tariqa o‗zining bosh funksiyasi – dunyoqarashni 
shakllantirish funksiyasini bajaradi.
Falsafaning gnoseologik funksiyasi
tajribada sinash, tavsiflash yoki shak-shubhasiz 
inkor etish mumkin bo„lmagan, ya‟ni fan ochib berish, tadqiq etish va tahlil qilishga qodir 
bo„lmagan narsalar va hodisalarni oqilona yo„l bilan tushuntirishga harakat qilishdir
. Falsafa u 
yoki bu mohiyati aniqlanmagan yoki kam o‗rganilgan hodisalarni tushuntirishga nisbatan o‗z 
yondashuvlari, nazariyalari va gipotezalarini taklif qilar ekan, ularni bilishga bo‗lgan 
qondirilmagan qiziqish o‗rnini muayyan darajada to‗ldiradi, shu tariqa mifologik va diniy 
fantaziyalarga kamroq o‗rin qoldiradi. Falsafa gnoseologiyada hal qiladigan boshqa bir muhim 
vazifa «Haqiqat nima?», «Uning mezonlari qanday?», degan masalalar bilan bog‗liq, zero har 
qanday bilish jarayoni oxir-oqibatda, u yoki bu tarzda haqiqatning tagiga etishga qarab mo‗ljal 
oladi, bu esa eng muhim masaladir.