O‘n birinchi bosqich: Ishlab chiqilgan uslubiyat asosida tajriba-sinov ishlarini tashkillashtirish va ular natijalarini tadqiqot maqsad nuqtai nazaridan tahlil qilib chiqish.
Bu bosqichning vazifasi tajriba-sinov ishlarini tashkillashtirish va uyushtirish hamda ular natijalarini tadqiqot nuqtai nazaridan tahlil qilishdan iborat.
Ma’lumki, har bir tadqiqotchi oldidagi insoniyat yaratgan jamiki boyliklarni o‘rganish, o‘zlashtirish, rivojlantirish va takomillashtirish vazifasi turadi. Inson kamoloti va jamiyat rivojini ularsiz tasavvur qilib bo‘lmaydi. Bunday vazifalarni amalga oshirish uchun ta’lim tizimini muntazam ravishda takomillashtirib borish, yosh avlodni ilm-fan asoslari bilan chuqur qurollantirib borish lozim bo‘ladi. Zero, ilm olish va uni takomillashtirish yo‘lidagi izlanishlar insonlarning dunyoqarashini shakllantirib, ular intellektual salohiyat va ma’naviy-axloqiy kamolot sari etaklaydi. Bu borada olib borilayotgan ahamiyatilarining roli beqiyosdir. Shu sababli ham pedagogik tadqiqotlarning ilmiy-nazariy asoslari bilan ularning amaliy ahamiyatlari ham e’tiborga olinadi. Tadqiqot ishlarining amaliy ahamiyatining ilmiy asoslanganligini baholashda qaralayotgan muammo bo‘yicha qilingan ilmiy-nazariy ishlanmalar nechog‘liq, amaliyotga foydasi tegishligini tajriba-sinov ishlari orqali aniqlanadi.
Odatda tajriba-sinov ishlari uch bosqichdan iborat bo‘ladi. Bunda, avvalo, tadqiqot vazifalarini e’tiborga olgan holda tajriba-sinov ishlarining predmeti belgilab olinadi. Quyida tajriba-sinov ishlari bosqichlarining mazmun-mohiyati va vazifalari haqidagi qisqacha ma’lumotlarni keltiramiz.
Birinchi – asoslaovchi bosqich: Bunda tajriba-sinov ishining predmeti bilan bog‘liq bo‘lgan savollar bo‘yicha, ya’ni intellektuallashtirilgan o‘qitish tizimlari va vositalari bo‘yicha ta’lim oluvchilar bilan suhbatlar o‘tkaziladi, o‘qituvchilari bilan davra suhbatlari uyushtiriladi va mutaxssis –olimlardan intervyular olinadi, hamda anketa savolari tuzilib, ularga olingan natajalar qaralayotgan muammo nuqtai nazardan tahlil qilinib chiqiladi.
O‘tkazidgan suhbatlar, intervyular, anketa va test savollari natijalari bo‘yicha quyidagilar aniqlanadi:
Bo‘lajak boshlang‘ich sinf o‘qituvchilarining ta’limni intellektualtirish vositalari va intellektuallashtirilgan o‘qitish tizimlaridan xabardorligi aniqlanadi. Bunda ta’lim oluvchilarning intellekt, intellektual mulk kabilardan xabardaorligi, shuningdek, intellektuallashtirish vositalari, intellekt tizimlar, intellektuallashtirilgan o‘qitish tizimlarining nazariy va amliy ahamiyati haqidagi ma’lumotlarga egaliklarini aniqlash asosiy e’tiborda bo‘ladi;
Ta’lim beruvchilarning intellektuallashtirilgan o‘qitish tizimlari bo‘yicha ilmiy-uslubiy salohiyati e’tiborga olinadi. Bunda ularning bo‘lajak mutaxssisilarni tayyorlash bo‘icha ilm-fan yutuqlaridan va shu bo‘icha pedagogik innovatsiyalarni egallaganliklari asosiy e’tiborda bo‘ladi, shuningdek, ulardagi intellektuallashtirilgan o‘qitish tizimlari bo‘yicha ta’lim-tarbiya jarayonini olib bora olishlik qobilyati ham asosiy ko‘rsatkich bo‘lib hisoblanadi;
Ta’lim beruvchilarning intellektuallashtirilgan o‘qitish tizimlarga oid tayanch tushunchalar (atamalar va terminlarning mazmun-mohiyati bilan) qurollanganligi va ilg‘or pedagogik texnologiyalar bilan tanishligi hamda ulardan bo‘lajak mutaxassislarni tayyorlashga moslarini tanlay bilish qobilyatlariga ham e’tibor beriladi.
Bunda olingan natijalar tahliliga asoslanib, ta’lim oluvchilar va ta’lim oluvchilardagi shakllangan fikrlar (bilimlar, xulosalar) ta’lim sohasi bo‘yicha Davlat siyosati talablariga mos tushishi aniqlanib, baholanib olinadi. Bunda asosan tajriba-sinov ishlarini amalga oshirish xususiyatlaridan kelib chiqib ta’lim oluvchiini tegishli axborotlar bilan ta’minlashda samarali axborot texnologiyalaridan foydalanish shakllari, usullari va vositalariga e’tibor qaratiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |