Ushbu kitob mazmuni bilan tanishish sizning ma’naviy sog’lomlashishingiz uchun xizmat qilishi mumkin. Faqat, haqiqatlar nisbiy ekanini bilib yashashni istamagan odamlarga uni tavsiya qilmang

odamlar  ma’noli  yoki 

bema’ni  gaplar  aytishmaydi  –  odamlarning  gapini  siz  ma’noli  yoki 

ma’nosiz tarzda qabul qilasiz

. Ya’ni ma’no boyligi gapiruvchiga emas – 

tinglovchiga  bog’liq.  Faylasufning  gapi  ko’cha  bezorisiga  bema’ni 

eshitilishi  mumkin.  Ba’zi  faylasuflar  esa  falsafada  o’ta  chuqurlashib 

ketganidan  oddiy  odamlarning  gap-

so’zlaridan  hech  bir  ma’no  chiqara 

olmaydigan bo’ladi. 

Har  qanday 

gapdan  yetarlicha  ma’no  topish  uchun    birgina  qoidaga 

amal  qilish  darkor:  bu  gap  sizga  nima  berishiga  emas,  u  qanday 

maqsadda aytilayotganiga e’tibor bering. Biz muhimlik sabab eshitgan har 

qanday  gapni  o’z  manfaatlarimiz  doirasida  tushunamiz.  Vaholanki, 

s

o’zlovchi uni o’z manfaati doirasida gapiradi. Siz shu gapni asl ma’nosiga 

yetib borish uchun  

uni aynan so’zlovchi nuqtai nazaridan baholang – ana 

shunda sizga kimdir  yetkazmoqchi  bo’lgan  fikr sizning  aqlingiz  ishlovi  va 

bo’yog’idan o’tmay, sof holda namoyon bo’ladi. 

Odamlar  ularning  gaplarini  o’zlari  kabi  yaxshi  tushungan 

suhbatdoshlarning  ortidan  quvib  yuradilar.  Aql  shaxsiyat  ustidan  shu 

darajada  hukmga  egaki,  uni  shunchaki  eshitib,  tushunishlari  uchun  u 

hamma  narsa  qiladi.  Tinglovchi  uning  gapiga  javoban  hech  nima 

qilmasligi mumkin 

– lekin buning ahamiyati yo’q, chunki aqlning birlamchi 

ehtiyoji qondirildi. Uni eshitdilar va tushundilar. 

U yog’idan kelsa, aql nutqni birgina shu muloqot ehtiyoji sabab o’ylab 

topgan.  Qadim  zamonlarda  odamlarning  aqli  asta 

o’sib  borgan.  Uning 

ma’lumot uzatish ilinji chidab bo’lmas darajaga borib yetganda,  odamzod 

nutqni o’ylab topgan. Hamma gapini og’zaki aytib qoniqilmagandan so’ng 

esa yozuv kashf etilgan. 

---

Javlon Juraev  

 

O’zlik Sari Yetti Qadam – 2   

 

www.juraev.uz 

72

 

 

Biz  bu  dunyoda  hamma  narsani  ko’rishga  jismonan  ulgurmaymiz. 

Shuning  uchun  tinglash 

–  bizga  berilgan  ajoyib  imkoniyat.  Biz  tinglash 

orqali  juda  ko’p  yangi  narsalarni  o’rganishimiz  mumkin.  Hayotda 

odamlarning  gaplariga  quloq  solib  oladigan  bilimlaringiz  maktab  yoki 

oliygohda  darslarni  tinglab  oladigan  bilimlaringizdan  ancha  qiziqroq  va 

foydaliroq. 

Dunyo  bizga  yetkazmoqchi  bo’lgan  hikmatlarini  juda  ko’p  hollarda 

atrofimizdagi  odamlar  tili  bilan  aytadi.  Hayotimizni  kutilmagan  o’zanlarga 

burib  yuborishga  qodir  firklar  biz  mutlaqo  kutmagan  joyda  va  kutmagan 

odamlarimiz nutqida jaranglaydi. Atrof dunyoga quloq solmasdan, biz ana 

shu hikmatlardan bebahra qolish xavfi ostida qolamiz. 

Aloqa  vositalari  avj  olib,  rivojlanib  ketgan  zamonda  ham  odamlar 

muloqotda taqchillik sezadilar. Bunga sabab avval aytilgan holat 

– hamma 

gapirmoqchi 

bo’ladi-yu,  eshitmoqchi  bo’lganlar  kam  topiladi.  Aynan  ana 

shu tinglash sohilini tanlaganlar 

– yutaveradi. 

Qushlar-u hayvonlar turli tovushlar bilan bir-birlariga ishora beradilar. 

Ularning bu ma’lumot almashishlarini nutq deb atab bo’lmaydi.  Odamzod 

esa 

fikrlarni tovush va belgilarga jo qilishni o’rgangan. Shu beqiyos vosita 

orqali bilim va ilmlar ummonlar va zamonlar oshib, bizgacha yetib keladi. 

Lekin    odamzodda  ijtimoiy  shakllangan  odat 

–  o’sha  uzatilayotgan 

ma’lumotni  qabul  qilishga  qarshilik  odati  bo’lsa,  men  ulug’layotgan 

nutqning  qadri  bir  pul  emasmi?  Tinglashni  bilmasak,  lahja-yu  yozuvlarni 

nima uchun o’ylab topganmiz? 

Bilimni  sizga  dunyo  tan  olgan  daholar-u,  oliygohlar  bermaydi.  Bilim 

uchun  tog’  oshib,  katta  shaharga  borish  ham  shart  emas.  Bilimni  sizga 

atrofingizdagi oddiy odamlar beradi. Ilm olish maqol aytgandek igna bilan 

quduq qazishchalik qiyin emas. Bilim eng arzon va eng serob mol. Uni har 

kim taklif eta oladi 

– faqat, uni ola bilish kerak. Dunyodek keksa va dono 

muallimning  gaplariga  qulo

q  solishni  o’rgansak  –  hali  hech  bir  daho  va 

hech  bir  maktab  o’rgatmagan,  hech  bir  namunali  talaba  o’rganmagan 

bilimlarni  egallaymiz.  Axir,  Yaratgan  bizga tilni bitta-yu  quloqni  ikkita  qilib 

bergani bejiz emasdir? Nima dedingiz 

– qulog’im sizda?.. 

---

Javlon Juraev  

 

O’zlik Sari Yetti Qadam – 2   

 

www.juraev.uz 

73