Қурилишни техник тартибга солиш бўйича халқаро стандартларни жорий этиш – замон талаби

Иккинчидан, ШНҚларнинг ўз вақтида янгиланиб борилиши таъминланмаган, айрим ШНҚлар бугунги кунда ўз аҳамиятини йўқотган. Хозирги вақтга қадар ўқув юртларини инвентарлар билан жиҳозлашни тартибга солувчи (кодоскоп, фильмоскоп ва лентали диафильмлар, кондиционер БК-2500 ва бошқалар), уйларнинг қаватларини чекловчи (оммавий қурилиш учун – 4 қаватдан юқори бўлмаслиги, қишлоқ жойларида (канализацияланмаган уйлар) – 2 қаватдан юқори бўлмаслиги лозим) ва бошқа ШНҚлар мавжуд. Булар ўтган асрнинг 60-70 йилларида ишлаб чиқилган, шунингдек ШНҚларда амалиётда архитектура-қурилиш ишларини амалга оширишда кенг фойдаланилаётган замонавий инновацион усуллар, энергия самарадорлигини оширадиган ва уни тежайдиган ҳамда бошқа янги технологиялардан фойдаланилиши назарда тутилмаган.
Учинчидан, халқаро қурилиш стандартлари асосида миллий стандартларни ишлаб чиқиш салоҳиятига эга ёш ва малакали кадрлар етишмаслиги кузатилмоқда.
Таҳлилларга кўра, Ўзбекистонда ШНҚларни ишлаб чиқиш ва қайта кўриб чиқиш билан давлат секторидаги 30 га яқин ташкилотлар шуғулланмоқда. Улар томонидан ушбу жараёнларга асосан билим ва кўникмалари ХХ асрнинг дарсликлари ва илмий ютуқларига таянадиган мутахассислар жалб этилмоқда. Хусусан, 36 та мутахассислардан 18 нафари (50%) 60 ёшдан юқори (Олий ўқув юртларини 1980 йилдан олдин тамомлаган), 5 нафари (13,9%) 50-60 ёшдаги (ОЎЮ 1980/90 йилларда тамомлаган), 11 нафари (30,6%) 30-50 ёшдаги (ОЎЮ 2002/09 йилларда тамомлаган) ва атиги 2 нафари (5,5%) 30 ёшгача (ОЎЮ 2010 йилдан сўнг тамомлаган) бўлган шахсларни ташкил этади.
Тўртинчидан, алоҳида ШНҚлар ва айрим норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар қурилиш соҳасини ривожланишига салбий таъсир кўрсатмоқда.
Ривожланишнинг жорий босқичида ШНҚлар қурилишда нархларни бозор қиймати бўйича шаклланишига тўсқинлиқ қилмоқда ва уларда қурилиш ташкилотларининг рентабеллиги назарда тутилмаган, қурилиш ташкилотларининг тадбиркорлик субъектлари сифатида даромад топишларининг шаффоф механизмлари мавжуд эмас.
Шунингдек, қурилиш ташкилотларидан лойиҳа қийматининг 5% миқдорида кафолат суммаси ушлаб қолинади ва қурилиш якунланиб, объект фойдаланишга топширилгандан сўнг қайтарилади, бироқ ушбу сумма қурилиш ташкилотларининг амалдаги фойдасидан деярли икки баробар юқори.
Ў зининг молиявий ҳолатини ушлаб туриш мақсадида қурилиш ташкилотлари турли “ноқонуний йўллар”дан фойдаланишмоқда, сифатсиз ва арзон қурилиш молларидан фойдаланиб, малакасиз мутахассисларни жалб қилиб пулларни иқтисод қилишмоқда ва ҳ.к., бу ўз навбатида қонунбузилишларга олиб келмоқда.