Қурилиш қоришмалари технологияси

Ташқи кучлар таъсири остида бирламчи таркибнинг парчаланишига ўхшаш ҳолат юзага келади, унинг алоҳида элементлари орасидаги боғланишлар сусаяди ва натижада системанинг деформацияланиш хусусияти ва ҳаракатчанлиги ортади. Сурилиш ўзининг критик тезлигига эришганда системанинг бирламчи тузилиши охирги чегарагача бузулган парчаланиш чегарасида, сурилишга қаршилик ва қовушқоқлик минимал даражада бўлиб, ҳатто кам ҳаракат қоришмалар маълум даражада оқувчанликка эга бўлади. Ташқи кучлар олингандан сўнг система аввалги ҳолатига қайтади, структуранинг мустаҳкамлиги бирламчи ҳолати тикланади, ҳаракатчанлик камаяди.

• Ташқи кучлар таъсири остида бирламчи таркибнинг парчаланишига ўхшаш ҳолат юзага келади, унинг алоҳида элементлари орасидаги боғланишлар сусаяди ва натижада системанинг деформацияланиш хусусияти ва ҳаракатчанлиги ортади. Сурилиш ўзининг критик тезлигига эришганда системанинг бирламчи тузилиши охирги чегарагача бузулган парчаланиш чегарасида, сурилишга қаршилик ва қовушқоқлик минимал даражада бўлиб, ҳатто кам ҳаракат қоришмалар маълум даражада оқувчанликка эга бўлади. Ташқи кучлар олингандан сўнг система аввалги ҳолатига қайтади, структуранинг мустаҳкамлиги бирламчи ҳолати тикланади, ҳаракатчанлик камаяди.
• Структуралашган системаларнинг ўз реологик хусусиятларини механик таъсирлар жараёнида ўзгартиришлари ва таъсир тўхтагандан сўнг тикланишини тиксотропия хусусияти дейилади. Бетон технологиясида бу хусусият кам ҳаракатчан ва бикир қоришмалардан буюмларни қолиплашда кенг қўлланилиб, титратиш, силкитиш ва силташ каби таъсирлардан фойдаланилади.
• Бетон қоришмасига ташқи таъсирлар қўйилганда ўзини тутиши хақидаги тўлиқ таъсуротни реологик эгри чизиқ кўрсатади ва у уч қисмга бўлинади (1.7-расм). Биринчи қисмда катта бўлмаган сурилишга қўйилган кучланишда бетон қоришмаси структураси τ бирламчи бузилмаган ҳолатда сақланади ва у қовушқоқликнинг ηо катталиги билан ҳарактерланади. Критик чегаравий кучланишга эришилганда τ1 системанинг оқувчанлик чегарасига мос келганда, структуранинг бузилиши бошланади ва бу ҳолат τо чегаравий кучланишда тўлиқ бузилишга қадар давом этади. Иккинчи қисмда системанинг бузилиши билан бир вақтда бетон қоришмасининг самарали қовушқоқлиги сурилишга бўлган қучланиш ошиши билан камая боради. Система батамом бузулгандан сўнг бетон қоришмаси энг кам даражадаги қовушқоқликка эга бўлади (пластик қовушқоқлик ηm – эгри чизиқни учинчи қисми). Бу босқичда бетон қоришмаси таъсир этаётган кучланишларга боғлиқ бўлмай, улар ошса ҳам ўзгармайди.