Urganch davlat unversiteti

Asosiy qisim

2.1 FIZIKA KURSINING JAMIYATSHUNOSLIK BILAN BOG‘LIQLIGI

Falsafaing asosiy qonunlarini asoslashda fizika kursida ko‘plab materiallar mavjuddir. Fizika kursida o‘quvchilar modda va maydon doim harakatda ekani hamda harakat turlari (mexanik, elektromagnit) bilan tanishadilar. Fizika qonunlari va nazariyalarining qo‘llanish chegaralari haqidagi tasavvurlari shakllanib boradi. Fizik qonunlarning obyektivligi ularning texnikada va ishlab chiqarishda keng qo‘llanishi orqali tasdiqlanadi. Fizika kursida hozirgi zamon ishlab chiqarishning fizik asoslari,mamlakatni elektrlashtirish, qishloq xo‘jaligini mexanizatsiyalash, ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va energetika haqidagi bilimlar beriladi. Jamiyatshunoslikda bu bilimlardan mamlakatimizning moddiy texnika ba’zasini o'rganishda keng foydalaniladi. Tevarak-atrofimizda yuz berayotgan tabiat hodisalarida, fan-texnika, ishlab chiqarish va maishiy xizmatning barcha jabhasida, shuningdek, xususiy fanlar fizika, kimyo, biologiya, tabiiy geografiya, astronomiya, iqtisod qo’shma fanlar fizikaviy kimyo, kimyoviy fizika, geofizika, biofizika singari o’nlab kompleks fanlar vujudga kelmoqdaki, bularning hammasini o’zlashtirib olish ko’p qiyinchiliklarga sabab bo’ladi. Mazkur qiyinchiliklarni bartaraf etish uchun barcha fanlar va yo’nalishlar zamirida integrasiyalashgan faoliyatni tadqiq etish zaruriyati sezilmoqda. Bu esa yuqori malakali kadrlar tayyorlash va yangi-yangi kasblar paydo bo’lishiga olib keladi. Ular mohiyatiga ko’ra ilmiy bilimlar integrasiyasidir. Demak, integrasiya hayotiy ehtiyoj bo’lib, bu jarayonsiz o’quvchilarning ilmiy dunyoqarashi, fan-texnika, ishlab chiqarish va maishiy xizmat ko’rsatish sohalari rivojlanmaydi. Shu bois “Ta’lim to’g’risida”gi Qonun, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” va boshqa davlat hujjatlarida ta’lim mazmuniga integrativ yondashish alohida qayd kilindi.

Integrallashgan bilimlarni shakllantirish tamoyillari:

- ob’yektivlik — ma’lum bir kurs, bo’lim yoxud mavzuda bir obyektning turli predmetlar bo’yicha obrazlari aks ettirilganda (Yer, havo, suv, oziq-ovqat, inson yoki o’simlik, jonzod, magnit yohud elektr maydoni, radiasiya va hokazo); 8 - tushunchaviy, ma’lum umumiy ilmiy tushunchalarning bir qanchasi tema, mavzu yoxud kurs tomonida o’z ichiga olinganda (energiya, harorat, modda, informasiya, muvozanat va hokazo);

- nazariy yoxud konseptual: fizika, kimyo, biologiyada kvant nazariyasi; biologiya, kimyo, astronomiya, texnika va sosiologiyada evolyusion nazariya masalalari qaralayotganda;

- metodologik bunga falsafa metodologiyasi yoki ilmiy bilishning ba’zi elementlari (hodisa yoki obyekt bo’yicha: mohiyat, sistemali yondashuv, tabiatshunoslik muammolarining qo’yilishi va yechimi v.h.k) kabi masalalar kiradi; muammoli, turli fanlarga daxldor kompleks muammolar (ekologik, energetik, demografik va hokazo) qaralayotganda integrativ bilimlarni shakllantirish tamoyillari klassifikasiya qilinib, ularni shakllantirish amalga oshirildi.