Urganch davlat universiteti X. R. Matyoqubov, J. K. Tojiyev texnologiya va dizayn

List  materiallami  shtamplash. 
Turli  materiallardan  tayyorlangan  listlar, 
tasmalar,  polosalar  tarzidagi  prokatlardan  yupqa  devorli  fazoviy  buyumlar 
tayyorlashga list shtamplash deb ataladi. List shtamplash shtamplar yordamida press 
bilan yoki pressiz bajariladi. Shtamplanadigan listlarning qalinligi 0,15-60 mm gacha 
bo`ladi.  Listlar  yupqa  (qalinligi  4  mm  gacha)  va  qalin  listlarga  (qalinligi  4  mm  dan 
ortiq) bo`linadi. Yupqa listlarning hammasi, asosan, sovuqlayin shtamplanadi, 15-20 
mm  dan  qalin listlarni  albatta shtamplash  oldidan  bolg`alash  haroratigacha  qizdirish 
talab qilinadi.  
Bu usulda ishlab chiqariladigan detallarning aniqlik sinflari asosan 4 va 3 bo`lib, 
soat  detallaridan  to  bug`  qozonlarining  tubigacha,  dengiz  kemalarining  detallari 
hamda yengil avtomobillarning 70 
% 
dan ko`proq detallari shu usulda olinadi.  
List shtamplash jarayonlari ikkita asosiy guruhga: ajratish va shakl о ‗zgartirish 
jarayonlari  guruhiga  bo`linadi.  Ajratish  jarayonlari  guruhiga  qirqish,  qirqib  olish, 
o`yib tushirish va boshqa jarayonlar; shakl hosil qilish jarayonlari guruhiga esa egish, 
botiq  qilish,  chetini  ayirish,  bort  chiqarish,  bo`rttirish  (shakl  berish),  siqish,  list 
zarblash (relyefli shtamplash) va boshqa operatsiyalar kiradi.  
Qirqishda 
list,  polosa  yoki  tasmalardan  ma‘lum  o`lchamli  chala  tanavorlar 
kesib olinadi.  
Qirqib olishda 
chala tanavorlardan 
zamr
 shakldagi tanavorlar kesib olinadi.  
Bunday  operatsiyalami  bajarishda  tanavorlarning  qalinligiga  qarab  diskli, 
richagli, parallel va qiya pichoqli qaychilardan foydalaniladi.