Urganch davlat universiteti X. R. Matyoqubov, J. K. Tojiyev texnologiya va dizayn

9-rasm. O`rta Osiyo tog` yon bag`irlaridagi butazorlar 
O`rta  Osiyoda  archa  deb  ataladigan  archa  daraxti  o`rta  chiziq  aholisi 
tushunchasida  o`rmonlarga  juda  o`xshash.  Ba‘zi  joylarda  tog‘  yon  bag`irlari  archa 
bilan shunchalik zich qoplanganki, yaqin atrofdagi daraxtlar novdalar bilan bog`lanib, 
o`tib  bo`lmaydigan  chakalaklarni  hosil  qiladi.  Zich  archa  o`rmonlari  aholi  yashsh 
joylaridan  uzoq  bo`lgan  baland  tog`larga  xosdir.  Mayda  toshbaqalar  yoki  alohida 
archa  daraxtlari  ancha  keng.  Ba‘zan  bular  tozalanmagan  tanasi  va  yoyilgan  tojlari 
bo`lgan  gigantlar  bo`lib,  janubda  juda  qadrlanadigan  soyani  beradi.  Archa 
o`rmonlarining  havosi  o`ziga  xosdir  -  uchuvchi  smolalarning  boyligi  tog‘ 
o`rmonining  ta‘riflab  bo`lmaydigan  hidini  yaratadi,  ayniqsa  yoz  jaziramasida, 
xushbo`y moddalar issiqlik tufayli yanada qiziydi.