Urganch davlat universiteti turizm va iqtisodiyot fakulteti turizm va mehmonxona xo

1. Sifat menejmenti sistemasi iqtisodiy samaradorligini erishilgan natija va xarajatlar nisbati asosida aniqlash.

a)

b)

g) Iqtisodiy samara qaysi bir tadbirni joriy etishgacha bo‘lgan xarajatlardan tadbirni joriy etgandan keyngi xarajatlarni ajratib tashlash asosida topiladi. Iqtisodiy natijalar sifatida esa ishlab chiqarish hajmi, foyda, jami daromadlar ko‘rib chiqiladi.

2. Sifat menejmenti sistemasining natijaviyligini iqtisodiy ko‘rsatkichlar dinamikasining tahlili asosida aniqlash. Bu usul quyidagi kamchiliklarga ega ekanligini qayd etish mumkin:

a) korxonaning iqtisodiy faoliyati ko‘rsatkichlariga faqatgina sifat menejmenti sistemasining (SMS) ta’sirini aniqlashning juda qiyinligi;

b) amaliyot shuni ko‘rsatadiki, yaxshi ishlayotgan korxonalar ko‘pchilik hollarda sifat menejmenti sistemasini ishlab chiqishga va uni amaliyotga joriy etishga harakat qiladilar.

III. Sifat menejmenti sistemasining korxonalarning moliyaviy holatiga ta’sirini aniqlash. Bu usulda sifat sistemasini joriy etgan va sertifikatlashtirgan korxonaning moliyaviy holati sifat menejmenti siste-masini joriy etmagan korxonaning moliyaviy holati bilan solishtiriladi.

Kompaniyaning moliyaviy ahvoli to‘rt mezon asosida baholanadi.

1. ROA (return on assets – bir aktivga to‘g‘ri keladigan foyda normasi);

2. Tobin mezon. Bu quyidagicha topiladi:

bu yerda, MVE – oddiy aksiyaning bozordagi qiymati;

PS – imtiyozli aksiyaning likvid qiymati;

DEBT – qarzdorlik majburiyatining balans summasi;

TA – aktivlar summasi.

Q ning birdan katta bo‘lishi, kompaniya o‘z aktivlarini bozorda sotgani-dan ko‘ra ko‘proq foyda olish mumkinligidan dalolat beradi.

3.Sertifikatsiyaning menejment samaradorligining oshishiga ta’siri. Bu ko‘rsatkichni aniqlash uchun sotilgan mahsulotning tannarxini sotilgan mahsulot hajmiga bo‘lish asosida topiladi (COSTS OF GOODS/SALES). Sertifikatsiyadan keyin bu ko‘rsatkichlarning pasayishi menejment samaradorligining oshganligidan dalolat beradi.

4. Sertifikatsiyadan keyin komniyaning holatining yaxshilanganligini sotilgan mahsulot xajmining aktivlariga nisbati bilan (SALES/ASSETS) ham aniqlash mumkin.

IV. Korxonaning faoliyati va sifat menejmenti sictemasi samaradorligini baholash. Dastlab iste’molchilarning qoniqishi indeksini hisoblash 1989 yilda Shvesiyada qo‘llanilgan. 1999 yilda Shved sifat indeksi (SQI – Swedish Quality index) iste’molchilar qoniqishi Yevropa loyihasining bir qismiga aylangan. Keyinchalik loyiha sifat boshqaruvi Yevropa fondi doirasida rivojlandi. Loyiha iste’molchi talabini qondirish Yevropa indeksi modeliga asoslangan. Uning mazmuni 28 – rasmda ketiriladi:



28-rasm. Iste’molchi qoniqishi indeksining tayanch modeli
Iste’molchi qoniqishining Amerika indeksi (American Custom Satis Sactinon index) va sifatning Shved indeksi (Swedish Quality index) ni baholash uchun empirik tadqiqotlar o‘tkazishda ma’lumotlar yig‘ish jarayonida iste’molchi qoniqishi bilan korxonaning iqtisodiy faoliyati orasida bog‘liqlik mavjudligi aniqlangan. Quyidagi 29-rasmda iste’molchi qoniqishi indeks va mehnat unumdorligining qo‘yilgan mablag‘dan tushadigan daromadga ta’siri ifodalangan:


29-rasm. Iste’molchi qoniqish indeksi va mehnat unumdorligining qo‘yilgan mablag‘dan keladigan daromadga ta’siri.