Urganch davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

III. XULOSA

1. 
   Bioxilma-xillik tabiatning ko‘rki, manzarasi, chiroyi hisoblanadi. Mohiyatiga ko‘ra bioxilma-xillikda inson hayotining ajralmas boyligi mujassam bo‘lib, uni muhofaza qilish insoniyatning barqaror rivojlanishida muhim ahamiyat kasb etadi. Aytish o‘rinliki, bioxilma-xillik eroziya, sel, gravitatsiya jarayonlarining oldini olishda eng samarali omil sanaladi. Shu jihatdan o‘simlik va hayvonot dunyosi turlarini o‘rganish hamda muhofaza tadbirlarini ishlab chiqish dolzarb masalalardan hisoblanadi.
   
2. 
   Xulosa qilib aytganda, tabiatdagi bor mavjudot bitta ekotizimda hayot kechiradi. Qadimiy manbalarda hayvonot olamiga shafqatli bo‗lish haqida ko‗plab bitiklar yozib qoldirilgan. Zero, hududimiz flora va faunasidagi har qanday turlarni muhofazalash uchun har birimizning ongi-shuurimizda shafqat hissini shakllantirishimiz, ayniqsa, yoshlarimizni shu ruhda tarbiyalash muhimdir.
   
3. 
   Xordalilarning o’q skeleti tana bo’ylab joylashgan xordadan iborat. Xorda faqat tuban xordalilarda umr bo’yi saqlanib qoladi. Yuksak xordalilarda esa xorda faqat embrional rivojlanish davrida b lib, keyinchalik umurtqa pog'onasi bilan aimashinadi. Markaziy nerv sistemasi xordaning ustida joylashgan nerv nayidan iborat. Yuksak xordalilarda nerv nayining oldingi qismidan bosh miya shakllanadi; nayning qolgan qisrnlaridan esa orqa miya hosil b ladi. Xordalilar xalqumi devorining ikki yonida jabra yoriqlari joylashgan. Bu yoriqlar birlamchi suv hayvonlarida hayoti davomida saqlanib qoladi. Quruqlikda yashovchi va ikkilamchi suvda yashashga tgan xordalilarda jabra yoriqlari embrional rivojlanish davrida b ladi. Xordalilar tipiga 43 mingga yaqin tur kiradi. Xordalilar tipi bosh skeletsizlar, lichinka xordalilar (qobiqlilar) va bosh skeletlilar (umurtqalilar) kenja tiplariga b linadi.
   
4. 
   Xulosa qilib aytish mumkinki, uning xususiyatlari Umurtqali hayvonlar Ular quyidagilardir:
   

• Ular ikki tomonlama simmetriyaga ega, ya'ni ular ikki yarmiga bo'lingan va miyani himoya qiluvchi bosh suyagiga ega, suyaklari xaftaga yoki suyak va umurtqa yoki umurtqaga ega. Olimlar uchun hozirda bu turdagi taxminan 62.000 XNUMX tur mavjud.
• Umurtqali hayvonlarning tanasi uchta zonaga bo'linadi: bosh, magistral va ekstremitalar, ba'zilarida dumi bor; sutemizuvchilarning tanasi ham qorin, ham ko'krak qafasiga bo'linadi. Quruqlikda yashovchi umurtqali hayvonlarda nafas olish tizimi o‘pka hisoblanadi.
• Agar suv turlari haqida gapiradigan bo'lsak, ularning o'rta holatda qanotlari borligini aytishimiz mumkin, jag'lari bo'lgan umurtqali hayvonlar magistralning juftlashgan ekstremitalaridan tashqariga chiqadi. Ular embrion bosqichida notokordni ko'rsatadilar, ular kattalarda umurtqa pog'onasini almashtiradi va ularning sezgi organlari va nervlarining ko'pchiligi boshiga yopishadi.
• Ularda tarmoqli nafas olish tizimi mavjud, ya'ni embrion o'sayotganda tananing devorlari farenksda yoriqlar yoki teshiklar hosil qiladi, ular baliq va turli turlarning g'altaklariga o'z o'rnini bosadi. Ularning skelet tuzilishi xaftaga, suyak va ba'zan dermoskeleton bo'lishi mumkin, ya'ni ular epidermal kelib chiqadigan suyak shakllanishiga ega.

5. 
   Shu bilan birga, umurtqali hayvonlarni haroratga ko'ra ajratish mumkin va ikkita katta guruhga bo'lish mumkin:
   

1. 
   Umurtqalilar Endotermlari: Bular issiq qonli umurtqali hayvonlar sifatida tanilgan, chunki ularning harorati tashqi sabablardan qat'iy nazar doimiy bo'lib, ularning harorati ko'pincha 34º C dan 38º C gacha.
   
2. 
   Umurtqalilar Ektotermlar: Bu hayvonlarni sovuq qonli umurtqalilar ham deyiladi, chunki ular atrof-muhit haroratiga qarab tana haroratini tartibga solishlari mumkin, amfibiyalar, baliqlar va sudraluvchilar bu guruhdan.