Yassi chuvalchanglar (plathelminthes) tipi

YASSI CHUVALCHANGLAR (PLATHELMINTHES)

TIPI

Yassi chuvalchanglar – eng tuban tuzilgan bilateral simmetriyali
hayvonlar. Ulaming tanasi orqali faqat bitta simmetriya chizig’ini o’tkazish mumkin. Ko’pchilik yassi chuvalchanglaming tanasi cho’ziq boiib, dorzo-ventral (orqa-qorin) yo‘nalishida yassilashgan.
Yassi chuvalchanglar – uch qavatli hayvonlar. Ontogenezda ularning to‘qima va organlari uchta murtak varaqlaridan, xususan tana qoplagichini hosil qiladigan ektodermadan, ichakni hosil qiladigan endodermadan va ular oraligida joylashgan mezodermadan kelib chiqadi.

Sinflari .

1.KIPRIKLI CHUVALCHANGLAR (TURBELLARJA) SINFI

2.SO‘RG‘ICHLILAR (TREMATODA) SINFI

3.TASMASIMON CHUVALCHANGLAR (CYSTODA) SINFI

4.MONOGENEYALAR (MONOGENOIDEA) SINFI

5.SESTODSEMONLAR (CESTODARIA) SINFI

KIPRIKLI CHUVALCHANGLAR (TURBELLARJA) SINFI

• Kiprikli chuvalchanglarning tanasi mayda kiprikchalar bilan qoplangan cho‘ziq bargsimon shaklda bo‘ladi. Dengiz yoki chuchuk suvlarda erkin yashaydi, ayrim turlari quruqlikda ham uchraydi.
• Kiprikli chuvalchanglar 12 ta turkumga bo’linadi.
• Quyida ulardan ayrimlari keltirilgan.
• 1.Ichaksizlar (Acoela) turkumi. Tuban tuzilgan, asosan dengizlarda yashovchi mayda chuvalchanglar. Ichagi va protonefridiylari bo’lmaydi; nerv va jinsiy sistemasi sodda tuzilgan. Parenximasi hazm qilish vazifasini bajaradi.

2. Makrostomidlar (Makrostomida) turkumi. Dengiz va chuchuk suvlarda yashaydi. Sodda tuzilgan, ichagi xaltaga o'xshab kengaygan. Bu turkum vakillari yuqorida ko'rsatilganidek jinssiz ko'ndalang bo'linish orqali ko'payadi.
3. To‘g‘ri ichaklilar (Rhabdocoela) turkumi. Juda mayda (0,5-
5mm) chuvalchanglar. Tanasi biroz yassi, asosan silindrga o'xshash. Ichagi naysimon, uchi berk bo'ladi. Og'iz teshigi tanasining oldingi qismida joylashgan. Ayirish sistemasi bir juft naychalardan iborat. Chuchuk suv, dengiz
va quruqlikda uchraydi. Ayrim turlari mollyuskalar va boshqa umurtqasizlarda parazitlik qiladi. To'g'ri ichaklilar boshqa chuvalchanglarning kelib chiqishini tushuntirishda filogenetik ahamiyatga ega.
4. Uchshoxlilar, ya’ni planariyalar (Tricladida) turkumi. Xilmaxil turlami o'z ichiga oladi. Ayrim quruqlikda yashovchi turlari30 sm ga yetadi. Tanasi bargsimon yoki tasmasimon, o'rta ichagi uch shoxli bo'ladi.