Urganch axborot texnologiyalar texnikumi 04-21 axborot xavfsizligi guruhi talabasi Matyoqubov Sotiboldining fizika fanidan yozgan Mustaqil ishi

K etma-ket ulangan zanjirda tok kuchi.
Asboblar ketma-ket ulanganda zanjirning istalgan nuqtasida tok kuchi bir xil boladi. Agar shunday bo`lmaganda edi, elektr zaryadlari biror joyda to`planib qolgan bo`lar edi. Zanjirning hamma nuqtalarida tok kuchi bir xil bo`lishga tajribada ishonch hosil qilish mumkin.
(1)
Ketma-ket ulangan zanjirdagi kuchlanish.
Rasmda tasvirlangan elektr zanjirini yig`amiz. Lampa, isitgich, spiral va reostatga ulangan voltmterlarning ko`rsatishlari har xil. Ammo U₁,U₂,U₃,U₄ kuchlanishlarni qo`shib, ularning yig`indisi umumiy kuchlanishga teng bo`lishini ko`ramiz.
To`rtta istemolchi emas, balki n istemolchi ketma-ket ulangan bo`lganda ham, butun zanjirdagi kuchlanish alohida qismlardagi kuchlanishlarning yig`indisiga teng bo`ladi:
(2)
Ketma-ket ulangan zanjirdagi umumiy kuchlanish uning har bir qismdagi kuchlanishlar yig`indisiga teng.
Ketma-ket ulangan zanjirning qarshiligi.
Tajribalardan quyidagilarni bilib oldik:
a) ketma-ket ulangan zanjirning hamma qismlaridan o`tuvchi tok kuchi bir xil (1-formulaga qarang).
b) ketma-ket ulangan zanjirning alohida qismlaridagi kuchlanishlar yig`indisi butun zanjirdagi kuchlanishga teng (2- formulaga qarang).
Ketma-ket ulangan zanjirning qarshiligini topish uchun butun zanjirga va uning bir qismiga Om qonunini qo`llaymiz:
…,
Kuchlanishlarning topilgan qiymatlarini (2) formulaga qo`yamiz:

Oxirgi munosabatni I ga qisqartirib:

Formulani hosil qilamiz, ya`ni ketma-ket ulanganda zanjirning umumiy qarshiligi unga ulangan istemolchilar qarshiliklarining yig`indisiga teng.



O`tkazgishlarni parallel ulash

O`tkazgishlarni parallel ulashda elektr kuchkanish. Parallel ulashda hamma asboblarni aynan bir tok manbaiga ulangani uchun ularga kuchlanish bir xil bo`ladi. Buni quyidagicha yozishimiz mumkin:
(1)