Upstream tax

Солиқ тизими самарадорлигини ошириш
Баъзи мамлакатлар учун солиқни меҳнат ва капиталдан иссиқхона газлари чиқиндиларига ўтказиш орқали солиқ самарадорлигини ошириш углерод солиғини жорий этиш учун муҳим туртки бўлади. Бу каби “даромадни ўзгартирмайдиган (ревенуе неутрал)” углерод солиғи турли йўллар билан солиқ тизимининг самарадорлигини ошириши мумкин. Масалан, улар кўпинча солиққа тортиладиган ишчи кучи ва капиталнинг солиқ ставкасини пасайтириш ва ҳозирда солиққа тортилмаётган иссиқхона газлари чиқиндиларига ўтказиш орқали қайтариб бўлмайдиган солиқ йўқотишларини (деадwеигҳт лосс) камайтириши мумкин. Норасмий сектори катта бўлган мамлакатларда, ёқилғи учун солиқни ошириш ва меҳнат ёки корпоратив солиқларни пасайтириш орқали самарали солиқ базасини кенгайтириш мумкин, чунки солиқ ёқилғини сотиб олиш нархига киритилади ва шунинг учун ҳам расмий ҳам норасмий корхоналар томонидан тўланади. Бошқа томондан қараганда, фақат расмий рўйхатдан ўтган корхоналар корпоратив ва даромад солиғини тўлайдилар. Углерод солиғи, шунингдек, солиқ маъмуриятининг харажатларини камайтириши мумкин ва кўпинча бошқа солиқ турларига қараганда солиқ тўлашдан бўйин товлашнинг паст даражаси билан боғлиқ.
Мақсадларни устуворлаштириш ва бирлаштириш
Углерод солиғини қабул қиладиган ёки кўриб чиқадиган кўпгина мамлакатлар ўз олдига қатор муҳим мақсадларни қўйган, уларнинг ҳар бири кўпинча бир қатор аниқ вазифалардан иборат. Баъзи ҳолларда бу мақсадлар табиий равишда мос бўлса-да, баъзида мувофиқликни таъминлаш учун қўшимча чора-тадбирлар талаб этилади. Бошқа ҳолларда, мақсадлар бир-бирига зид келиши мумкин ва энг муҳим мақсадларни биринчи ўринга қўйиш учун сиёсий қарорлар қабул қилиш керак бўлади.
Мақсадларнинг устуворлиги ва мошлашуви кўпинча сиёсий қарорлар билан боғлиқ бўлиб, турли сиёсий партиялар ўртасидаги музокаралар ва асосий манфаатдор томонлар билан келишувлар ёрдамида ишлаб чиқилади. Шу билан бирга, қарор қабул қилиш жараёнини қўллаб-қувватлаш учун бир қанча амалий воситалар мавжуд. Айниқса, углерод солиғини моделлаштириш сиёсатчиларга турли хил дизайн вариантларининг иссиқхона газлари чиқиндиларининг камайиши, иқтисодий кўрсаткичлар, даромад олиш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш каби омилларга таъсирини баҳолашга ёрдам беради.

1^ Effective carbon rate – bu uglerod tarkibli yoqilg`ilarga nisbatan qo`llaniladigan maxsus soliqlar, aksiz solig`i va ETS narxlarining yig`indisiga teng (OECD).

2^ Soliq taminot zanjiri bo`ylab turli xil ishtirikchilarga yuklanishi mumkin, ishlab chiqaruvchilar yoki importyorlar (upsream) dan tortib to yetkazib beruvchilar yoki elektr energiyasini ishlab chiqaruvchilar (midstream) va iste’molchilargacha (downstream).