Uo‘K: 62(075) kbk

Payvandlash uzellarini ratsional konstruksiyalash. Payvand konstruksiyalarining ish chizmalarini payvandlashdagi kuchla- nish va deformatsiyalarni kamaytirishga doir choralarni nazarga olgan holda tayyorlash kerak. Buning uchun payvand birikmalar shunday konstruksiyalanadiki, bunda eritib qoplangan metall haj- mi minimal bo‘lsin. Masalan, metall qalinligi 12 mm dan ortiq bo‘lganda payvandlanadigan chekkalarni X-simon qilib tayyorlash kerak. Bu maqsadda uzilishli (uzuq-uzuq) chokli birikmalarni kichik kesimli tutash choklar bilan almashtiriladi. Uchma-uch choklarni ochilish burchagi va oralig‘i minimal holda payvand­ lanadi. Kesimlar keskin o‘tadigan qilinmaydi, ko‘pincha uch­ ma-uch biriktiriladi va payvand choklarining bir joyiga to‘planib qolishga, bir-birini kesib o‘tishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Yig‘ish va payvandlash texnologiyasi. Payvandlash uchun yig‘ish, payvandlash usuli, payvandlash rejimi va uning uzun­ ligi va kesimi bo‘ylab choklarning ketma-ketligi payvandlashda hosil bo‘ladigan deformatsiya va kuchlanishlar kattaligiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Konstruksiyalar va buyumlarda qoldiq deformat­ siyalar va kuchlanishlarni kamaytirish uchun ularni yig‘ishda ilo- ji boricha bir-biriga mahkamlab bog‘langan uzellar va ulanish joylari bo‘lishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Mahkamlangan detallarning harakatlanuvchanligini ta’minlash uchun ponasimon markaz- lovchi va boshqa tur yig‘ish moslamalaridan foydalaniladi.
Qoldiq deformatsiyalar va kuchlanishlarning hosil bo‘lishiga payvandlash usuli katta ta’sir ko‘rsatadi.
Payvandlash kuchlanishlar va qoldiq deformatsiyalarning kat­ taligi va xarakteriga pogon energiya va payvandlash rejimi ta’sir ko‘rsatadi. Chok kesimining kattalashishi, odatda, deformat- siyalarning ortishiga sabab bo‘ladi. Qoldiq deformatsiyalar va kuchlanishlarning kattaligi choklarning birikma bo‘yi va kesim bo‘ylab qay tartibda tushirilishiga ham bog‘liq. Masalan, list kon­ struksiyalarni payvandlashda dastlab alohida poyaslarni ko‘nda­ lang choklar bilan birlashtirib olinadi va so‘ngra poyaslar o‘zaro birlashtiriladi (payvandlanadi).