Uo‘K: 62(075) kbk

4.10-rasm. Payvand tavrning deformatsiyalanish chizmasi.

Uchma-uch va tavrli birikmalarning payvandlanishidagi bu misollarda payvandlanayotgan elementning tekisligida bo‘ladigan deformatsiyalargina qayd qilindi. Biriktirilayotgan elementlarning tekisligida hosil bo‘luvchi deformatsiyalardan tashqari tekislikda­ gi payvandlanayotgan listlarning deformatsiyalari ham bo‘ladi, bu deformatsiyalar burchak deformatsiyalar deyiladi (4.11-rasm).

4.11-rasm. Chok birikmasining burchakli deformatsiyasi:
– chokning ochilish burchagi, – detalning deformatsiyada burilish bur­ chagi, b – chokning kengligi.
Burchak deformatsiyalari kattaligiga (b burchak) payvandla­ nayotgan listlarning o‘lchamlari, chokning ochilish burchagi a (bu burchak qancha kichik bo‘lsa, deformatsiyalar shuncha kam bo‘ladi), mahkamlanishi, chokni necha qayta o‘tib payvandlash va hokazolar ta’sir qiladi. Listlarni iloji boricha payvand choki­ ga yaqin qilib mahkamlash zarur. Yupqa listlarni payvandlashda mahkamlashning chokdan uzoqligi chok kengligidan 3–6 marta katta bo‘lishi kerak. Chokdan ancha uzoq masofalardagi mah­ kamlashlar amalda chekkadagi burchak deformatsiyalariga ta’sir ko‘rsatmaydi.

4. Payvandlashdagi deformatsiyalar va kuchlanishlarga qarshi kurash usullari

Payvandlashdagi deformatsiyalar va kuchlanishlarni kamay­ tirish uchun quyidagilarni amalga oshirsa maqsadga muvofiq bo‘ladi:

• 
  payvandlash uzellarini ratsional konstruksiyalash;
  
• 
  yig‘ish va payvandlashning zamonaviy texnologiyasini qo‘llash;
  
• 
  deformatsiyalarni muvozanatlash;
  
• 
  teskari deformatsiyalar usullarini qo‘llash;
  
• 
  buyumlar qismlarini yig‘ish va payvandlashni konduktorlar­ da bajarish;
  
• 
  chok atrofi va choklar zonalarini bolg‘alash;
  
• 
  konstruksiyalarni payvandlashdan so‘ng mexanikaviy va ter­ mik to‘g‘rilash.