Uo‘K: 62(075) kbk

Fluslarni klassifikatsiyasi. Fluslarni quyidagi asosiy belgilari bo‘yicha klassifikatsiyalash mumkin:

1. 
   Fluslarni tayyorlash usuli bo‘yicha:
   

1. 
   eritib tayyorlangan fluslar;
   
2. 
   eritmay tayyorlangan (sopol) fluslar;
   

d) flus-pastalar.

2. 
   Mo‘ljallanishi bo‘yicha:
   

1. 
   ma’lum bir payvandlash usuliga mo‘ljallangan (yoyli pay- vandlash uchun, elektr-shlak usulida payvandlash uchun);
   
2. 
   ma’lum bir metalni payvandlash uchun (po‘latni payvand- lash uchun, aluminiyni, titanni, misni, magniyni, bronzani va hokazolarni payvandlash uchun).
   

3. 
   Kimyoviy tarkibi bo‘yicha:
   

1. 
   oksidlovchi fluslar. Ular o‘zlarini tarkiblariga marganets va kremniy oksidlarini ko‘p miqdorda kiritgan bo‘lib, payvandlash
   

jarayonida vanna metalini qisman oksidlaydilar va o‘zlari toza marganets va kremniy ko‘rinishida chok tarkibiga o‘tib ular bilan chokni boyitadi. Oksidlovchi fluslar asosan uglerodli va kamlegir- langan po‘latlarni payvandlashda ishlatiladi;

2. 
   oksidlamaydigan fluslar. Ularni tarkibida marganets va kremniy oksidlari deyarli bo‘lmaydi, asosan barqaror bog‘lam- li oksidlardan tashkil topgan bo‘ladi. Jumladan kalsiy oksidi, magniy oksidi, aluminiy oksidi va ulardan tashqari kalsiy ftoridi qo‘shilgan bo‘ladi.
   

Bunday fluslar asosan o‘rta va yuqori legirlangan po‘latlarni payvandlashda ishlatiladi;

4. 
   kislorodsiz fluslar. Ularni tarkibi ishqoriy va yer-ishqoriy metallarining ftorli va xlorli tuzlaridan va tarkibida kislorod bo‘lmagan boshqa birikmalardan tashkil topgan bo‘ladi. Bunday fluslar kimyoviy faolligi yuqori bo‘lgan rangli metallarni payvand- lashda ishlatiladi. Jumladan aluminiy, magniy, titan va boshqalar. Erigan fluslar. Uning tarkibidagi komponentlarni eritish yo‘li bilan tayyorlanadi. Erigan fluslar metalni avtomatik payvand- lashda asosiy payvandlash ashyosi sifatida ishtirok etadi. AÍ– 348-A, AÍ–348-AM, AÍ–348-Â, AÍ–348-ÂM, AÍ–60 va ÔC–9 turdagi fluslar mexanik payvandlash uchun uglerodli va kam legirlangan payvandlash simi bilan uglerodli va kam legir- langan po‘latlarni payvandlash uchun qo‘llaniladi. AÍ–8 rusumli fluslar uglerodli va kam legirlangan payvandlash simi bilan kam legirlangan po‘latlarni payvandlashda va uglerodli va kam legir- langan po‘latlarni elektr-shlak payvandlash usullarida ishlatiladi. AÍ–15M, AÍ–18, AÍ–200, AÍ–20CM va AÍ–20Ï rusumli fluslar o‘rta legirlangan po‘latlarni va yuqori legirlangan po‘lat- larni eritib qoplash va yoyli avtomatik payvandlash uchun qo‘lla- niladi. AÍ–22 rusumli flus elektr-shlak payvandlash va yoyli avtomatik eritib qoplash va kam va o‘rta legirlangan po‘latlarni payvandlashda ishlatishga mo‘ljallangan. AÍ–26C, AÍ–26CÏ va AÍ–26Ï rusumli fluslar zanglamaydigan, korroziyabardosh va issiqbardosh po‘latlarni avtomatik va yarim avtomatik pay- vandlashda ishlatiladi. AÍ–17M, AÍ–43 va AÍ–47 rusumli fluslar yuqori mustahkamlikli uglerodli, kam va o‘rta legirlangan
   

po‘latlar yoyli payvandlash va eritib qoplashda qo‘llaniladi.
Payvandlash uchun eritilgan fluslarning kimyoviy tarkibi qu- yidagi jadvalda keltirilgan

150

12. 
    ­jadval
    

Payvandlash uchun eritilgan fluslarning kimyoviy tarkibi, %

Flus ru- sumi	SiO2	MnO	CaO	MgO	Al2O3	Na2O va K2O	CaF2	Fe2O3	S	P	C
								kamida