Uo‘K: 53(072) kbk

6.138. Torlar 
(kontakt osmasi)
(T.)
 – Струна 
контактной подвески
– 
Dropper
of the contact suspension
- zanjirli kontakt osmasi elementi bo‘lib, 
ular yordamida uning bir simi boshqasiga osib qo‘yiladi. Bir vaqtning o‘zida 
ushlab turuvchi tros va kontakt simini elektr ulash vazifasini ham 
bajaaradigan 
torlar 
elektr 
o‘tkazuvchi torlar
deb 
ataladi 
(6.50- 
rasm).Tuzilishiga ko‘ra T. bug‘inli (ikki va undan ortiq qattiq sim 
bug‘inlaridan iborat bo‘lib, ular o‘zaro sharnirli bog‘langan bo‘ladi), 
elastik(elastik simdan yasalgan), qattiq(simlar orasidagi tirgak ko‘rinishida 
ysaladi va boshqalariga nisbatan juda kam qo‘llaniladi), sirtmoqli(sim yoki 
metall tasma ko‘rinishida ysaladi, yuqoridagi (odatda yordamchi) simga erkin 
ravishda osiladi va pastdagi (odatda kontakt) sim torlari qismalariga qattiq 
yoki sharnirli ko‘rinishda qotiriladi) va sirpanuvchi (bir simda qotiriladi va 
boshqasida sirpanadi) turlarga bo‘linadi (6.51- rasm). 
Bitta kontakt simli kontakt osmasining ressor trosida torlarning 
joylashishi 6.52- rasmda keltirilgan). Mamlakatimiz elektrlashgan t.y.larida 
diametri 4 mm bo‘lgan va bimetall po‘latmisdan yasalgan T.lari eng keng 
tarqalgan. Bunday T.larning asosiy kamchiligi – anker uchastkalarda elektr 
ulagichlar sonining yetarlicha bo‘lmasligi tufayli ushlab turuvchi trosdan 

---

331
kontakt simiga ushbu torlar orqali tortish toki o‘tayotganda sharnirlar elektr 
qarshiligining nomo‘’tadilligi bois bug‘in(sharnir)larning intensiv ravishda 
yeyilishidir. 
6.50- rasm. Elekt tokini o‘tkazuvchi 
tor:
MГ-16 markali ko‘p tolali mis tros; 2 – tor 
qisqichi; 3 – maxsus shaklli(овальный) ulagich; 
4 – nakonechnik(boshmoq); 5 – M-120 markali 
ushlab turuvchi tros; 6 – МФ-120 markali 
kontakt simi.
a
)
b
)
6.51- rasm. Sirpanuvchi torlar:
a
– zanjirli osma ishchi shoxobchasida; 
b
- zanjirli 
osma ishchi bo‘lmagan shoxobchasida. 
Ularning xizmat muddatini uzaytirish maqsadida sharnirlarda polimer 
izolyatsion koushlar qo‘yiladi. Mis yoki bronza simdan yasalgan, torlar 
qismalariga mahkamlangan va elektr ulagich vazifasini bajaruvchi elastik 
torlar bunday kamchilikdan mustasno. Ayrim paytlarda kaprondan, ya’ni tok 
o‘tkazmaydigan materialdan yasalgan torlar ham qo‘llaniladi. Bu torlar 
ko‘ndalang elektr ulagichlardan foydalanishni talab etadi. Bundan tashqari, 
ular yuqori cho‘zilishga ega, sovuqqa, elektr yoyi va teplovozlar chiqindi 
gaziga chidamliligi past. Sirpanuvchi T.lari konstruktiv balandligi past 

---

332
bo‘lgan yarim kompensatsiyalangan kontakt osmalarida qo‘llaniladi. Bu tur 
torlar havo harorati ekstremal o‘zgarganda K.o.t.larini maqsadga muvofiq 
bo‘lmagan
(30
0
dan ko‘p) egilishini oldini oladi.
6.52- rasm. Bitta kontakt simli kontakt osmasining ressor trosida 
torlarning joylashishi.